Een geboorteplan wordt ook wel een bevalplan genoemd. Het is een document waarin je duidelijk maakt wie je bent, hoe je je bevalling voor je ziet, wat voor jou belangrijk is en waarom. Door zo’n plan te maken, denk je in alle rust na over hoe jij graag zou willen bevallen en over mogelijke andere scenario’s. Je zet je beslissingen en wensen op papier. Ook is een geboorteplan een communicatiemiddel. Je bespreekt het vooraf met je verloskundige en deelt het tijdens je bevalling met eventuele andere zorgverleners. Zo is iedereen op de hoogte van wat voor jou belangrijk is. Daar heb je tijdens de weeën niet altijd de woorden meer voor. Uit onderzoek is gebleken dat mensen die een geboorteplan hebben gemaakt vaker terugkijken op een positieve ervaring, zelfs als er wel onverwachte handelingen of ingrepen nodig waren.
Een geboorteplan is niet noodzakelijk. Je kan ook bevallen zonder. Heb je er wel een, dan is het goed om te weten dat een geboorteplan geen eisenlijst is, of een draaiboek van hoe het zal lopen. Het biedt geen garantie; dingen kunnen anders lopen dan je hoopt of verwacht. Dat geldt ook voor je eigen wensen: je bent nergens toe verplicht. Je kan altijd terugkomen op de keuzes of wensen in je plan. Staat er bijvoorbeeld in dat je in het ziekenhuis wilde bevallen, maar tijdens de bevalling blijkt dat je toch liever thuis blijft? Geen probleem. Dat kan, en daar moet dan ook naar geluisterd worden.
Je kan je bevalling niet tot in de puntjes plannen. Het opstellen van een plan garandeert niet dat het zo zal lopen en het is goed om daar rekening mee te houden. Maar dat betekent niet dat je daarom helemaal nergens over na zou moeten denken. Het nagaan welke opties er zijn en wat daarin voor jou wel of niet gewenst is, is namelijk ook al heel waardevol.
Een geboorteplan maak je zodat je vooraf nadenkt over je bevalwensen. Je kan in alle rust bedenken hoe je zou willen bevallen. Het helpt je ook nadenken over verschillende scenario’s en wat je opties en wensen in die gevallen dan zijn. Welke keuzes maak je als het anders loopt dan verwacht? In het moment zelf, is het vaak lastig om dat soort keuzes te maken. Als het zover is hoef je er niet meer over na te denken, omdat je dat al hebt gedaan.
Het is ook fijn om een geboorteplan te gebruiken als communicatiemiddel. Het kan een handige manier zijn om met je verloskundige, doula of arts te delen hoe jij je bevalling voor je ziet.
In een geboorteplan zet je wat voor jou belangrijk is tijdens de bevalling. Is het veel tekst geworden? Onze tip is om dan ook een samenvatting te maken. Soms is er geen tijd voor zorgverleners om een uitgebreid document te lezen. Dan is het handig om de hoogtepunten snel te kunnen scannen. Je kan het invulbare geboorteplan hieronder gebruiken ter inspiratie, maar je kan ook zelf een opzet maken. Schrijf bijvoorbeeld op waar je wilt bevallen, hoe je met pijn om wilt gaan, of je wilt dat er foto’s gemaakt worden, hoe de verloskundige jou kan ondersteunen en wat je verder belangrijk vindt.
Tip: maak ook een plan B. Je wilt misschien op de baarkruk bevallen, maar stel dat er een reden is om dat niet te doen. Wat zijn dan je wensen en behoeften? Het is fijn om alvast na te denken over verschillende scenario’s, dan overvallen ze je minder als je er onverwachts mee te maken krijgt.
Schrijf in je geboorteplan vooral wat je wel wilt. Het is geen opsomming van wat je niet wilt. Schrijf in plaats van “ik wil niet in het ziekenhuis bevallen” bijvoorbeeld: “ik wil graag thuis bevallen, maar dit zijn omstandigheden waaronder ik toch zou instemmen met een ziekenhuisbevalling.” Of denk in plaats van “ik wil niet op mijn rug liggen” na over welke houding je dan wél prettig zou vinden.
Bespreek je geboorteplan het liefst met degenen die bij de bevalling zullen zijn, zoals je partner, verloskundige, gynaecoloog of doula. Uit onderzoek blijkt dat zwangeren een positieve ervaring hadden wanneer ze het geboorteplan maakten in overleg met zorgverleners en betrokkenen. Het kan er namelijk voor zorgen dat je verloskundige jou beter kan helpen en dat iedereen realistische verwachtingen heeft en dat jij je meer in controle voelt.
Om je op weg te helpen, kun je het voorbeeld geboorteplan gebruiken. Je kan er ook je eigen draai aan geven. Misschien heeft je verloskundigenpraktijk ook wel een eigen voorbeeld of vind je iets dat je aanspreekt in een boek of online. De vorm mag je zelf kiezen. Je kan dingen opschrijven of afbeeldingen gebruiken. Zolang het maar makkelijk en snel te begrijpen is. Maak het dus niet te moeilijk. Een opsomming met de punten die jij belangrijk vindt is prima. Dit is ook snel te lezen door de zorgverleners in situaties waar er weinig tijd is.
Je kan op ieder moment van je zwangerschap een geboorteplan maken. Overleg met je verloskundige wanneer je deze kan bespreken. Meestal wordt dit rond 35 weken zwangerschap gepland.
Bespreek met je verloskundige hoe die je geboorteplan wil ontvangen. Is dat digitaal of uitgeprint? Ook kan je een paar kopietjes maken en die in je ziekenhuistas stoppen of klaarleggen voor zorgverleners die mogelijk op een later moment betrokken raken bij je bevalling. Zorg ervoor dat je plan makkelijk en snel leesbaar is.
Een geboorteplan heeft in principe geen nadelen. Het zou kunnen zijn dat je veel van het plan verwacht. Als je bij het maken ervan verwacht dat je daarmee precies kan sturen hoe je bevalling verloopt, dan kan je misschien teleurgesteld raken. Ook is het belangrijk om je keuzes en wensen vooraf te bespreken met je verloskundige. Zo voorkom je dat onverwacht niet alle eisen of wensen realistisch blijken te zijn.
Natuurlijk kan je bevalling anders lopen dan gepland of gewenst, ondanks een goede voorbereiding. Daar kan je je misschien rot over voelen. Bespreek dit vooral met je verloskundige, zodat je samen kan kijken naar de beste vervolgstappen. Denk bijvoorbeeld aan een nagesprek met een zorgverlener of praten met een onafhankelijk derde persoon. Ook praten met een onafhankelijke derde persoon, zoals je huisarts. Je kan ook niets doen en alleen aandacht geven aan je gevoel. Wat je ook prettig vindt, er is hulp. Bespreek het met iemand die je vertrouwt en die je verder kan helpen.