Erkenning en ouderlijk gezag

Erkenning van een kind betekent dat juridisch wordt vastgesteld dat je de vader of moeder bent. Een kind mag maximaal twee juridische ouders hebben. De moeder uit wie het kind wordt geboren is automatisch de ene juridische ouder. Als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, is je partner automatisch de andere juridische ouder. Die hoeft geen biologische ouder te zijn om juridische ouder te worden.  

Je partner hoeft jullie kind alleen te erkennen als:  

• jullie willen dat deze de andere juridische ouder wordt;
• jullie niet getrouwd zijn en geen geregistreerd partnerschap hebben.  

Erkennen kan bij de burgerlijke stand van de gemeente. Dit is gratis. Tijdens de erkenning kan je ook de achternaam van jullie kind bepalen. Jullie mogen jullie kind jouw achternaam geven, de achternaam van je partner of een combinatie van beide.

Er zijn een aantal voorwaarden voor het regelen van erkenning. Allereerst mag een kind maximaal twee juridische ouders hebben. De ene is de moeder uit wie het kind wordt geboren. Het kind erkennen kan als je: 

• de biologische vader bent.
• de duomoeder bent (de vrouwelijke partner van de zwangere moeder). Als de donor een bekende is, moet de duomoeder het kind erkennen om juridisch ouder te worden. Is de donor onbekend (anoniem), dan wordt de duomoeder automatisch juridisch ouder als jullie getrouwd of geregistreerde partners zijn.
• niet de biologische vader bent en de moeder alleen het ouderlijk gezag heeft. 

De biologische moeder moet altijd toestemming geven voor de erkenning (tot het kind zestien jaar is).  

Op de website van de Rijksoverheid kan je meer lezen over de voorwaarden voor het erkennen van een kind.

Ouderlijk gezag betekent dat je verantwoordelijk bent voor de opvoeding en verzorging van je kind. Je mag officiële handelingen verrichten, zoals een paspoort aanvragen of toestemming geven voor een medische behandeling van je kind. Maximaal twee personen kunnen het ouderlijk gezag hebben over een kind. 

Een zwangere vrouw krijgt bij de geboorte automatisch het gezag over haar kind. Dit is alleen niet zo als ze jonger is dan achttien jaar, een ernstige geestelijke stoornis heeft en/of onder curatele staat. Dat laatste betekent dat je niet zelfstandig financiële en andere belangrijke beslissingen kan nemen.  

De tweede persoon die ouderlijk gezag krijgt, kan de partner van de moeder zijn. Je partner krijgt automatisch het ouderlijk gezag als:  

• jullie getrouwd of geregistreerd partners zijn. 
• je partner het kind erkent. Alleen als die het kind heeft erkend vóór 1 januari 2023, moeten jullie het gezamenlijk gezag apart aanvragen via de rechter. 

Als je jonger dan achttien jaar bent en moeder wordt, wijst de rechter een voogd aan die het ouderlijk gezag krijgt. Ben je zestien of zeventien jaar, dan kan de rechter je meerderjarig verklaren, zodat je het gezag krijgt. Dit verloopt via een advocaat bij de kinderrechter. 

Op de website van de Rijksoverheid vind je meer informatie over ouderlijk gezag in verschillende situaties. 
 

Je partner en jij kunnen de erkenning van je kind regelen op drie momenten:  

• Voor de geboorte. Goed om te weten: vanaf 24 weken zwangerschap is het verplicht om geboorteaangifte te doen. Je kan dus overwegen om de erkenning vóór week 24 te regelen. Dat kan praktisch zijn bij een eventuele vroeggeboorte.  
• Bij de geboorteaangifte. Je partner kan jullie kind ook erkennen wanneer deze de geboorte aangeeft bij de gemeente. 
• Na de geboorte. Erkenning kan ook op een later moment na de geboorte. Tot een kind zestien jaar is, moet de moeder hier toestemming voor geven. Vanaf twaalf jaar moet het kind zelf ook toestemming geven. 

Het erkennen van een kind kan bij de burgerlijke stand van de gemeente. Meestal moet je daar samen met je partner naartoe, omdat de biologische moeder toestemming moet geven voor de erkenning. Kan je niet mee? Dan moet je schriftelijk toestemming geven. Hiervoor kan je een formulier van de gemeente invullen, dat je partner samen met een kopie van je identiteitsbewijs meeneemt naar de afspraak.  

Bij het erkennen kan je ook de achternaam van het kind bepalen. Je kind kan jouw achternaam krijgen, die van je partner of een combinatie. Bij een eerste kind moet de moeder altijd mee naar het gemeentehuis voor de naamskeuze. Schriftelijke toestemming is dan niet genoeg. Kan de moeder niet mee, dan krijgt de baby automatisch haar achternaam.

Bij het erkennen van een kind krijg je rechten en plichten:   

• Je hebt een keuze in de achternaam. 
• Je kind krijgt jouw nationaliteit als die Nederlands is. 
• Je kind wordt je erfgenaam. 
• Je bent financieel verantwoordelijk voor je kind. Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat je alimentatie moet betalen als jij en de moeder uit elkaar gaan. 
• Je hebt recht op informatie over je kind, bijvoorbeeld over de gezondheid. 
• Je hebt recht op contact met je kind. 

Bij het ouderlijk gezag horen ook rechten en plichten:  

• Je mag officiële handelingen verrichten namens je kind. Dat betekent bijvoorbeeld dat je toestemming mag geven voor medische behandeling, een paspoort voor je kind mag aanvragen en het mag inschrijven op een school.  
• Je mag het vermogen (geld) van je kind beheren. 
• Je hebt onderhoudsplicht tot je kind 21 jaar is. Dat betekent dat je financieel voor je kind moet zorgen. 
• Tot je kind zestien jaar is ben je aansprakelijk als het schade veroorzaakt.

Een moeder die minderjarig is als haar kind wordt geboren, is wel de juridische ouder, maar krijgt niet automatisch het ouderlijk gezag. In sommige gevallen kan de rechter een minderjarige moeder meerderjarig verklaren en het ouderlijk gezag geven. In andere gevallen wijst de rechter een voogd aan. Na de achttiende verjaardag kan de moeder de rechter vragen het ouderlijk gezag aan haar over te dragen. 

Een minderjarige vader kan geen ouderlijk gezag krijgen. Vanaf zestien jaar kan hij het kind wel erkennen. Vanaf achttien jaar kan hij het ouderlijk gezag aanvragen bij de rechter. 

Op de website van de Rijksoverheid vind je meer informatie over ouderlijk gezag als je minderjarig bent.

Denk je na over de optie om een kind te krijgen met hulp van een draagmoeder? Dan is het belangrijk om juridisch advies te vragen aan een advocaat die hierin is gespecialiseerd. Het juridische ouderschap en het ouderlijk gezag moet je via de rechter regelen. Het verschilt per situatie welke juridische stappen er nodig zijn. Het kan ingewikkeld zijn en veel tijd kosten. Ook kan het onzekerheid geven over wie er verantwoordelijk is voor de baby. Daarom is het goed om van tevoren te weten wat er mogelijk en nodig is in jouw situatie.

Op de website van de Rijksoverheid vind je meer informatie over wat wel en niet mag bij draagmoederschap en de juridische kant van het ouderschap.