Er zijn verschillende medicijnen om de pijn tijdens de bevalling te verminderen. Ook de manieren om deze toe te dienen zijn anders. De volgende behandelingen zijn er:
een ruggenprik (epidurale analgesie)
een infuus met remifentanil
lachgas om te inhaleren
een injectie met pethidine.
Al deze middelen zijn thuis niet beschikbaar. Soms is er een geboortecentrum lachgas. De andere pijnstillers kun je alleen in het ziekenhuis krijgen. Bijwerkingen Bij een ruggenprik, remifentanil pompje en pethidine injectie worden opiaten gebruikt. Dit zijn sterke pijnstillers. Opiaten hebben bijwerkingen en daarom zijn meestal extra controles nodig. Denk hierbij aan metingen van je hartslag, bloeddruk en ademhaling. Ook wordt de hartslag van de baby in de gaten gehouden met een cardiotocogram (CTG). De bijwerkingen van opiaten voor de baby op de lange termijn zijn nog niet goed onderzocht. Ook de effecten op borstvoeding zijn nog niet helemaal bekend.
Lachgas is geen opiaat. Als je dit gebruikt hoeven geen extra controles gedaan te worden bij jou of de baby.
Je verloskundige De pijnbehandelingen die hier besproken worden, zijn niet allemaal in elk ziekenhuis te krijgen. Vraag in je zwangerschap aan je verloskundige wat in jouw omgeving de mogelijkheden zijn. Het kan fijn zijn al voor de bevalling de voor- en nadelen van de verschillende manieren van pijnstilling te weten. Misschien heb je een idee over wat je graag zou willen of juist helemaal niet. Dit kun je vastleggen in een geboorteplan. Houd er rekening mee dat de situatie tijdens je bevalling anders kan zijn dan je vooraf had bedacht.
Lachgas
Lachgas is een mengsel van (di)stikstof(oxide)(N2O) en zuurstof (O2). Het wordt ook Entonox® genoemd. Lachgas heeft een matig pijnstillend effect. Het maakt je een beetje suf waardoor je pijn minder voelt. Het is veilig voor jou en de baby. Je gebruikt lachgas tijdens een wee via een mond/neusmasker. Na de wee haal je het kapje weer weg, zo stopt de toediening vanzelf.
Klik hier! Voor- en nadelen lachgas
Voordelen van lachgas
Lachgas werkt al na 1 minuut.
Lachgas helpt om te ontspannen en zorgt dat je de weeën beter kan verdragen.
Met lachgas zijn geen extra controles nodig bij jou en de baby.
Nadat je gestopt bent met inhaleren van het lachgas is het snel uit je lichaam.
Je maakt de bevalling nog steeds bewust mee.
Nadelen van lachgas
Je kunt je misselijk, duizelig of slaperig voelen. Deze bijwerkingen gaan snel weg wanneer je het lachgas niet meer gebruikt.
Je kunt niet staan of lopen tijdens het gebruik van lachgas.
Tijdens het persen kan je geen lachgas gebruiken.
Lachgas is niet overal beschikbaar, het wordt alleen gegeven op plekken waar speciale toedienings- en afzuigmogelijkheden zijn.
Goed om te weten Lachgas is in sommige ziekenhuizen en geboortecentra beschikbaar.
Ruggenprik
Een ruggenprik wordt geplaatst in je onderrug door de anesthesioloog. Er wordt een combinatie van verschillende pijnstillende medicijnen gebruikt. De anesthesioloog brengt, nadat eerst je huid verdoofd is, onder in je rug een naald aan. Daarbij moet je je rug bol maken en zoveel mogelijk stil liggen of zitten. Via de naald wordt een dun, soepel slangetje in de epidurale ruimte gebracht. De epidurale ruimte is de ruimte rondom het ruggenmergvlies, waarin het ruggenmerg loopt. In het ruggenmerg lopen zenuwen die het gevoel vanuit je onderlichaam doorgeven aan je hersenen. Als deze zenuwen worden uitgeschakeld door de verdovingsvloeistof voel je de pijn van de weeën niet meer. De naald wordt weggehaald, het slangetje blijft zitten zodat tijdens de hele bevalling pijnstillende medicijnen toegediend kunnen worden. Binnen 15 minuten voel je dat de pijn een stuk minder wordt.
Klik hier! Voor- en nadelen ruggenprik
Voordelen van een ruggenprik
Goede pijnstilling: in 95% van de gevallen heeft het een gewenst effect.
Langdurige pijnstilling.
De ruggenprik werkt beter dan een injectie met pethidine of een pompje met remifentanil.
Epiduraal kan tijdens het persen gebruikt worden als je wel druk/persgevoel ervaart.
Je wordt niet slaperig of suf van een ruggenprik en maakt de bevalling dus helemaal mee.
Je kunt je benen blijven bewegen, wel voelen deze slap en gevoelloos aan (je kunt niet staan of lopen).
Over het algemeen heeft de verdoving geen directe invloed op de baby, de verdoving komt niet in de bloedbaan.
Nadelen van een ruggenprik
Soms, bij 5 tot 10 van de 100 vrouwen, werkt een ruggenprik onvoldoende. De ruggenprik wordt afhankelijk van de situatie soms opnieuw geplaatst.
Een ruggenprik heeft meer bijwerkingen dan een injectie met pethidine of het pompje met remifentanil.
Het persen kan langer duren en er is meer kans op een bevalling met een vacuümpomp.
De weeën zijn vaak minder krachtig en het kan nodig zijn weeënstimulatie via het infuus te krijgen (oxytocine).
Je bloeddruk kan na het plaatsen van de ruggenprik sterk dalen. Hier kan de hartslag van de baby op reageren. Om dit te voorkomen wordt meestal extra vocht via het infuus gegeven. Ook kan het nodig zijn om medicatie te krijgen om de bloeddruk op peil te houden.
Je kunt je bed niet uit, omdat je minder gevoel hebt in je benen. Dat komt langzaam weer terug nadat de toediening van medicijnen is stopgezet. Bij een lage dosering heb je meer gevoel in je benen en kun je soms staan en lopen: dit wordt ook wel een walking epidural genoemd. Er zijn een paar ziekenhuizen die dit gebruiken, maar dit is nog niet overal in Nederland gebruikelijk.
Omdat je door de verdoving niet goed voelt dat je moet plassen krijg je meestal een blaaskatheter. Na de bevalling wordt deze verwijderd.
Bij een ruggenprik ontstaat regelmatig koorts. Het kan lastig zijn om te bepalen of dat door de ruggenprik komt of dat het gaat om een infectie. Soms is antibiotica via het infuus nodig. Meestal wordt bij koorts tijdens de bevalling aan de kinderarts gevraagd de baby na te kijken. Als de baby tekenen van een infectie laat zien kan het zijn dat opname op de babyafdeling nodig is en dat ook aan de baby antibiotica gegeven wordt.
Bij een ruggenprik kan als bijwerking jeuk ontstaan. Dit neemt af nadat de ruggenprik is gestopt.
Na een ruggenprik kan hoofdpijn ontstaan, die erger wordt bij zitten en staan en vermindert bij liggen. Dit wordt ook post-spinale hoofdpijn genoemd. Bij het plaatsen van de ruggenprik kan een gaatje in het hersenvlies zijn ontstaan waaruit hersenvocht lekt. Meestal wordt het advies gegeven om paracetamol te nemen en veel te drinken. Dranken met cafeïne, zoals cola en koffie, kunnen klachten verminderen. Als dit niet genoeg helpt, kan het nodig zijn dat de anesthesioloog naar je klachten kijkt. Soms is een ‘bloodpatch’ nodig om het gaatje in het hersenvlies te dichten. Het nadeel is dat je opnieuw naar het ziekenhuis moet en dat opnieuw in je rug wordt geprikt.
Goed om te weten
Een ruggenprik kun je niet altijd meteen en op elk moment van de dag krijgen.
Soms wordt de ruggenprik uitgezet tijdens het persen. Dit verschilt per ziekenhuis.
Injecties met pethidine
Pethidine wordt toegediend via een injectie in je bil of bovenbeen. Pethidine lijkt op morfine. Het werkt binnen een half uur en het effect houdt 2 tot 4 uur aan. Pethidine wordt tegenwoordig minder vaak gebruikt dan vroeger. Tijdens de bevalling worden vaker andere manieren van pijnstilling gebruikt. Pethidine wordt soms wel gegeven als je pijnlijke weeën hebt maar de bevalling toch nog niet echt begonnen lijkt.
Klik hier! Voor- en nadelen pethidine
Voordelen van pethidine
Pethidine kan in veel ziekenhuizen op elk
tijdstip worden gegeven.
Ongeveer 1 op de 3 vrouwen is tevreden over het
pijnstillende effect.
Je kunt slaperig worden van pethidine, of zelfs
in slaap vallen. Je komt even tot rust.
Nadelen van pethidine
Pethidine werkt minder snel dan remifentanil, lachgas en een ruggenprik.
2 van de 3 vrouwen heeft toch nog veel pijn.
Je kunt misselijk, suf en slaperig worden. Het kan zijn dat je de geboorte daardoor minder bewust meemaakt.
Je kunt niet meer rondlopen.
Ook de baby kan suf worden van pethidine en moeite hebben met ademhalen na de geboorte. Soms hebben baby's een injectie nodig om weer goed te kunnen ademhalen.
Door de sufheid kan je kindje soms minder goed de borst vinden en zuigen. Dit kan de borstvoeding lastiger maken.
Pompje met remifentanil
Remifentanil is een morfineachtige stof (opiaat) die wordt toegediend via een infuus. Er wordt een speciale infuuspomp gebruikt: de PCA pomp. Dit staat voor Patient Controlled Analgesia, wat betekent dat je zelf met een drukknop de hoeveelheid medicatie kunt bepalen die je via de infuuspomp toegediend krijgt. De pomp is zo ingesteld dat je jezelf nooit te veel kunt geven. Remifentanil is een goed alternatief voor een ruggenprik, als deze niet mogelijk is of als je dit niet wilt.
Klik hier! Voor- en nadelen remifentanil
Voordelen van remifentanil
Remifentanil werkt snel, vaak al na een paar
minuten.
Je kunt de pijnstilling zelf regelen met de knop.
Remifentanil verdooft de pijn ongeveer even goed
als pethidine.
Na de bevalling is remifentanil snel uit je
bloed verdwenen.
Nadelen van remifentanil
Remifentanil kan van invloed zijn op je
ademhaling en op de hoeveelheid zuurstof in je bloed. Daarom worden extra controles gedaan van je bloeddruk, hartslag en zuurstofgehalte.
Soms is zuurstoftoediening nodig, met twee
slangetjes in je neus (neusbril) of een masker/ mondkapje.
Als ook weeën stimulatie nodig is, moet soms een
tweede infuus worden geprikt. De afspraken hierover verschillen per ziekenhuis.
De remifentanil pomp wordt uitgezet wanneer je
gaat persen, zodat je niet suf bent bij de geboorte. Ook voor ademhaling van de
baby direct na de geboorte is het belangrijk dat de remifentanil op tijd wordt
gestopt.
Het is nog niet goed onderzocht welk effect
remifentanil op de borstvoeding heeft.
Goed om te weten
Remifentanil is niet in alle ziekenhuizen
beschikbaar.