Je gewicht en de zwangerschap

Gemiddeld komt een vrouw twaalf kilo aan tijdens de zwangerschap. Hoeveel je aankomt, kan te maken hebben met je BMI vóórdat je zwanger werd. De BMI (Body Mass Index) is de verhouding tussen je gewicht en je lichaamslengte. Het geeft een inschatting of je een gezond gewicht hebt. Een gezonde BMI is tussen de 18,5 en 25. Tijdens de zwangerschap kan dit anders zijn, omdat je lichaam verandert door de hormonen. BMI zegt niet alles over een gezond gewicht. 

Iemand met een lage BMI wil soms tijdens de zwangerschap meer eten dan iemand met een hogere BMI. Dat komt door de extra behoefte aan calorieën en voedingsstoffen. In verhouding kom je dan meer aan. Wat je doet op een dag speelt ook mee. Of je bijvoorbeeld veel zit of juist veel beweegt.

Dat je meer gaat wegen tijdens de zwangerschap, is logisch. Er groeit een baby in je buik. Maar het gewicht komt bijvoorbeeld ook door het vruchtwater en het extra bloed dat je aanmaakt. Hoeveel je aankomt, wordt bepaald door 

• het gewicht van de baby; 
• de hoeveelheid vruchtwater; 
• de grootte van de placenta;  
• de groei van je baarmoeder; 
• vocht vasthouden in je benen, voeten en handen; 
• een liter extra bloed; 
• meer vetmassa. 

Het getal op de weegschaal gaat dus over veel meer dingen dan vet. Bij het totale gewicht dat je aankomt, doet vetmassa niet eens altijd mee. Het kan ook zijn dat je vooral vocht vasthoudt. Na de bevalling verdwijnt dit extra vocht weer uit je lichaam.

Het is prima om tijdens de zwangerschap gemiddeld twaalf kilo aan te komen. Gemiddeld betekent dat het ook wat meer of minder mag zijn. Ieder lichaam is anders. Belangrijk is vooral: gezond en gevarieerd eten en dagelijks genoeg bewegen. Dat helpt om niet te veel of te weinig aan te komen. Hier vind je meer informatie over voeding tijdens de zwangerschap. Wil je meer weten over sporten en bewegen? Kijk dan hier. 

Na de bevalling verlies je een deel van de zwangerschapskilo's weer. Dit komt door de geboorte van de baby en de placenta en doordat je het vruchtwater kwijt bent. Ook voert je lichaam het extra vocht weer af. Je hebt weer een normale hoeveelheid bloed en je baarmoeder krimpt weer. Dat scheelt allemaal gewicht.

Sommige vrouwen komen tijdens de zwangerschap veel minder aan dan gemiddeld. Dat kan soms minder goed zijn voor de zwangerschap. Maar het hangt ook af van je lichaamsbouw en hoe gezond je verder bent. Je kan met je verloskundige bespreken of het goed is om extra aandacht aan je gewicht te besteden.

Risico's

Het risico van te weinig aankomen tijdens de zwangerschap, is dat de baby in de buik ook minder goed groeit. Als dat zo is, kan het geboortegewicht (te) laag zijn.  

Mogelijke oorzaken

Als je veel misselijk bent en moet braken, kan je te weinig aankomen. Dit zien we het vaakst in het begin van de zwangerschap, maar kan de hele zwangerschap voorkomen. 

Als je stofwisseling snel werkt, verbrand je meer calorieën. Dat kan er ook voor zorgen dat je minder aankomt.  

Dit kan je doen

Als je te weinig aankomt of zelfs afvalt tijdens de zwangerschap, kan je deze adviezen proberen: 

• Ben je misselijk, probeer dan verspreid over de dag kleine beetjes te eten. Eet liever geen vette voeding, daar kan je misselijk door worden. Vitamine B6, gember en/of medicatie kan helpen tegen de misselijkheid.  
• Ben je veel in beweging, dan heb je meer calorieën nodig dan wanneer je weinig beweegt. Als je een groot deel van de dag actief bezig bent, is het dus belangrijk om genoeg calorieën binnen te krijgen. Een keer vaker eten op een dag kan helpen. 
• Kies voor eten met veel voedingsstoffen, zoals (volle) kwark en andere producten met veel eiwitten.  

Vind je het lastig om te bepalen wat je het beste kan eten? Of lukt het niet om genoeg aan te komen? Een diëtist kan met je meekijken en advies geven dat bij jou past.  

Kom je tijdens de zwangerschap meer aan dan gemiddeld? Dat hoeft niet altijd een probleem te zijn. Je lichaamsbouw speelt mee, hoe gezond je leeft en of er problemen zijn met je gezondheid. Je kan met je verloskundige bespreken of het verstandig is om op je gewicht te letten. 

Risico's

Te veel aankomen tijdens de zwangerschap kan soms leiden tot een vroeggeboorte. Ook kan de baby zwaarder zijn dan gemiddeld.  

Mogelijke oorzaken

Je kan te veel aankomen als je meer eet dan je nodig hebt. Of als je geen gezond eetpatroon hebt. Maar er kan ook een medische oorzaak zijn, zoals zwangerschapssuikerziekte (zwangerschapsdiabetes). Of je kan ineens zwaarder zijn doordat je te veel vocht vasthoudt. Soms is dit een teken van zwangerschapsvergiftiging. Je verloskundige zal dit met je bespreken als het nodig is. Ook kan je advies krijgen om te laten onderzoeken of je zwangerschapsdiabetes hebt. 

Dit kan je doen

Gezond en gevarieerd eten is belangrijk om te voorkomen dat je te veel aankomt. Je kan bijvoorbeeld de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum volgen. Zo krijg je genoeg vitamines en mineralen binnen. Ook helpt het voorkomen dat je te veel suikers, koolhydraten en vetten eet. Daarnaast is het advies om elke dag minimaal dertig minuten te bewegen. Als je je zorgen maakt over aankomen tijdens de zwangerschap, kan je dit met je verloskundige bespreken. Zij kan met je meekijken naar jouw situatie en advies geven dat daarbij past.  

Overgewicht kan invloed hebben op de vruchtbaarheid en de zwangerschap. Of dit zo is, verschilt per persoon. Het hangt er bijvoorbeeld vanaf hoeveel overgewicht je hebt. Maar ook hoe gezond je bent en leeft. Als je BMI hoger is dan 30, heet dit obesitas. Het kan dan moeilijker zijn om zwanger te worden. De kans dat een vruchtbaarheidsbehandeling (zoals ivf) lukt, is ook kleiner. Tijdens de zwangerschap is er bij obesitas meer kans op een miskraam, zwangerschapsdiabetes en zwangerschapsvergiftiging. Je kan het advies krijgen om te laten onderzoeken of je zwangerschapsdiabetes hebt. 

Gemiddeld duurt de bevalling bij zwangeren met obesitas langer. Er is meer kans op een keizersnede. Ook komen er vaker complicaties voor, zoals veel bloedverlies na de bevalling.  Door de verhoogde risico's wordt vaak vooraf besproken of dit een reden is om in het ziekenhuis te bevallen. In de kraamtijd is er meer kans op trombose (een stolsel in een bloedvat), infecties en problemen met de borstvoeding. Als de borstvoeding niet goed op gang komt, kan een lactatiekundige advies geven. 

Deze informatie over obesitas kan je bezorgd maken. Maar zwangeren met obesitas hebben een goede kans op een gezonde zwangerschap en bevalling. Maak je je zorgen over je gewicht en de zwangerschap, bevalling of kraamtijd? Dit kan je met je verloskundige bespreken. Zij kan je meer uitleg en adviezen geven die bij jou passen. Ook kan ze met je meedenken over jouw wensen voor de bevalling.

Ondergewicht kan, net als overgewicht, invloed hebben op je vruchtbaarheid en de zwangerschap. Bij een BMI onder de 20 is er een verhoogde kans op verminderde vruchtbaarheid. Ook lijkt er een grotere kans te zijn dat de baby niet goed groeit of te vroeg wordt geboren. Welke risico's er zijn, hangt van meer dingen af dan je gewicht. Je lichaamsbouw en je gezondheid spelen ook mee.

Heb je ondergewicht of overgewicht? Of vind je het moeilijk om een gezond gewicht te houden tijdens de zwangerschap? Vragen of zorgen over je gewicht kan je bespreken met je verloskundige, de huisarts en/of een diëtist. Zij kunnen je adviezen geven die passen bij jouw lichaam en situatie.