Gezondheidsvoordelen borstvoeding

Het niet geven of krijgen van borstvoeding vergroot de kans op ziekte bij zowel moeder als kind. In 2015 heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) een onderzoek gepubliceerd over de gezondheidseffecten van borstvoeding. Borstvoeding is gunstiger voor de gezondheid van kinderen en moeders dan flesvoeding. Zo is overtuigend aangetoond dat borstgevoede baby's minder kans op bepaalde infectieziekten hebben. Het gunstige effect werkt bovendien door nadat met borstvoeding is gestopt.

Gezondheidsvoordelen op een rijtje

Een borstgevoed kind heeft bewezen minder kans op:

• infecties maag- en darmkanaal
• infecties luchtwegen
• infecties middenoor

Een borstgevoed kind heeft waarschijnlijk een lager risico op:

• overgewicht
• astma
• benauwdheid

Een borstgevoed kind heeft mogelijk een lager risico op:

• wiegendood
• darmziekten
• suikerziekte
• jeugdkanker
• lagere motorische ontwikkeling
• lagere intelligentie

Vrouwen die borstvoeding geven hebben waarschijnlijk een lager risico op:

• diabetes
• reuma
• een hoge bloeddruk

Vrouwen die borstvoeding geven hebben mogelijk minder risico op:

• eierstokkanker
• heupbotbreuken

Een goede voorbereiding

Je kunt je voorbereiden op het geven van borstvoeding, bijvoorbeeld door het bezoeken van een voorlichtingsavond. Zo kan je je alvast verdiepen in comfortabele voedingshoudingen of hoe je je baby aanlegt. Dit geeft jullie na de bevalling alvast een vliegende start.

In de zwangerschap bereiden jouw lichaam en de baby zich alvast voor op de tijd na de bevalling. Vanaf ongeveer 20 weken zwangerschap beginnen je borsten melk te maken. Die wordt steeds ververst. Je baby ontwikkelt reflexen om de borst te zoeken, toe te kunnen happen en te kunnen drinken na de geboorte.

Wist je dat er verschillende hormonen een rol spelen bij het maken en geven van borstvoeding? Hieronder staan de belangrijkste beschreven.

• Oxytocine: ook wel het liefdeshormoon genoemd. Het komt vrij bij onder
  andere huid-op-huidcontact en zorgt voor de toeschietreflex.
• Prolactine: zorgt voor de melkaanmaak.

Starten met het geven van borstvoeding

De eerste moedermelk die je aanmaakt heet 'colostrum'. Het is na de bevalling direct beschikbaar in de juiste samenstelling en hoeveelheden het zit boordevol antistoffen, die je kindje optimaal beschermen tegen infecties.

De reflexen die je baby tijdens de zwangerschap ontwikkeld heeft, worden na de bevalling actief. Je kindje gaat op zoek naar de borst en zal toehappen en eraan zuigen. Huid-op-huid liggen en niet gestoord worden bevorderen dit proces voor jullie allebei. Het is een belangrijk moment, omdat je baby vanaf nu leert hoe aanhappen en drinken precies in z’n werk gaan.

Vaak aanleggen helpt bij het vlot op gang komen van de melkproductie. De eerste dagen zijn mooie oefendagen, omdat je baby, vanwege opgebouwde reserves, nog niet veel melk binnen hoeft te krijgen. Toch kan het zo zijn dat je kindje te veel gewicht verliest. Als meer dan 7-10% van het geboortegewicht verloren gaat, en extra huid-op-huidcontact niet voldoende helpt, kan bijvoeding nodig zijn. Bijvoeden kan met eigen afgekolfde moedermelk, donormoedermelk of poedermelk. Kolven kan de eerste dagen gewoon
met de hand. Je kunt de druppels colostrum makkelijk opvangen en met een lepeltje aan je baby geven. Blijf je ook in de dagen en weken daarna kolven, dan kan een kolfapparaat handig zijn.

Voeden op verzoek

Een kind dat goed groeit en wakker wordt voor een voeding, kan op verzoek worden gevoed. Er kunnen zogenaamde ‘regeldagen’ optreden (bijvoorbeeld na 10 dagen, 6 weken, 3 maanden en alles daartussenin). Je baby wil dan gedurende één of meerdere dagen ineens meer drinken dan je gewend bent. Dat heeft te maken met een ontwikkelingssprong in de spijsvertering of hersenen.

’s Avonds willen pasgeborenen meestal vaker drinken. Dit worden marathon- of clustervoedingen genoemd. Het komt doordat de melkvoorraad in je borsten dan wat lager is, doordat je hormonen op hun laagste peil zijn. ’s Nachts stijgen ze weer. Door vaak te drinken, blijft er meer vet in de melk aanwezig waardoor je baby zich lekker vol voelt en vaak voor de langste periode van de dag gaat slapen.

Pijn bij het voeden

Borstvoeding geven moet in principe geen pijn doen. Veel vrouwen ervaren, zeker in het begin, toch wat ongemak. Dit zijn de meest voorkomende redenen:

Pijnlijke borsten
In het begin kan je het aanleggen als gevoelig ervaren. Dit komt doordat de spiertjes van de tepels oprekken. Je voelt waarschijnlijk ook direct de melk toestromen. Dit komt door de toeschietreflex: je borsten reageren op het zuigen van de baby. Dat kan een aangename of onaangename licht stekende pijn in je borst geven. Let erop dat niet alleen de tepel in de mond wordt genomen, maar ook de tepelhof: de borst voorbij de tepelbasis.

Stuwing
Rond de derde á vijfde dag na de bevalling kunnen je borsten gespannen aan gaan voelen. Dit heet stuwing. Het komt doordat de hoeveelheid bloed in je borsten toeneemt. Hieruit wordt melk gemaakt. In de loop van de komende weken zal er een balans komen tussen de 'vraag' van de hoeveelheid melk dat je baby drinkt en jouw 'aanbod' aan melk. Stuwing duurt meestal één dag. Het voller aanvoelen van je borsten is vaak na een week of twee minder.

Pijnlijke tepels
Pijn aan de tepels kan verschillende oorzaken
hebben. Zo kan het zijn dat je kindje jouw borst niet zorgvuldig en diep genoeg de borst in de mond heeft. Ook een probleem met de tongriem of mondmotoriek kan een oorzaak zijn. Bespreek dit met je kraamverzorgende, verloskundige of
lactatiekundige (borstvoedingsspecialist). Meestal is er een oplossing.

Donormelk

Als je zelf (tijdelijk) geen borstvoeding kunt geven of meer moedermelk nodig hebt dan je zelf aanmaakt, dan is donormoedermelk een goed alternatief. Dit is op verschillende manieren verkrijgbaar, maar de kwaliteit ervan wordt niet altijd gecontroleerd. Wil je hier zekerheid over? Dan is het Moedermelk Netwerk een optie.

Moedermelk Netwerk
Moeders die te veel melk hebben, kunnen hun melk doneren bij de Moedermelkbank of aan het Moedermelk Netwerk. Aan de moeders die hier doneren worden strenge eisen gesteld en alle melk moet aan opgestelde richtlijnen voldoen.

Facebookgroep donormoeders
Vraag-en donormoeders kunnen elkaar ontmoeten via een besloten Facebookgroep en afspraken maken over de moedermelkdonatie. Dit is iets laagdrempeliger dan de moedermelkbank. Toch krijg je alleen toegang tot deze besloten groep als je eerst een aanmeldformulier hebt ingevuld, via het Moedermelk Netwerk. Een arts of verloskundige moet jouw aanvraag ondersteunen.

Zelf een donormoeder zoeken
Als je zelf een moedermelkdonor hebt gevonden - bijvoorbeeld een familielid of vriendin - dan kun je ook contact opnemen met het Moedermelk Netwerk. Het Moedermelk Netwerk kan de melk van jouw donormoeder voor je screenen. Je weet dan zeker dat jouw baby goede voeding krijgt.

Zelf moedermelk doneren
De Nederlandse Moedermelkbank in het VU Medisch centrum in Amsterdam is opgericht om zo veel mogelijk (te vroeg geboren) baby's moedermelk te geven. Je kunt hier zelf melk doneren als je te veel hebt. Je kunt daarvoor ook contact opnemen met het Moedermelk Netwerk.

Begeleiding verloskundige en kraamverzorgende

Het opstarten van de borstvoedingsrelatie vraagt tijd en geduld. Je baby en jij leren stap voor stap samen. De kraamverzorgende en verloskundige ondersteunen hierbij. Zij houden jou, maar ook je kindje goed in de gaten . Om een beeld te krijgen van of er genoeg gedronken wordt, beoordelen zij de kleur, het drinken, het gewicht, het gedrag en de hoeveelheid en kleur van de poep- en plasluiers van je baby.

Heb je te maken met problemen of heb je extra begeleiding nodig, dan kun je een lactatiekundige inschakelen. Deze wordt niet vergoed vanuit de basisverzekering, maar soms wel vanuit aanvullende pakketten.

Jouw voedingspatroon en moedermelk

Wat je eet en drinkt heeft invloed op de samenstelling van moedermelk. Dit heeft weer invloed op de gezondheid van je baby. Als je je houdt aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden krijgen jij en je baby voldoende voedingsstoffen binnen.

Heb je een vegetarisch of veganistisch voedingspatroon? Dan is het belangrijk om net als in je zwangerschap goed op je voeding te letten en vitamine B12 en omega-3 vetzuren DHA en EPA supplementen te nemen. Je kunt een diëtist of je verloskundige om advies vragen.