Mentale gezondheid tijdens de zwangerschap

Mentaal betekent: in de geest (het hoofd, het denken). Je mentale gezondheid heeft te maken met de manier waarop je naar jezelf en je leven kijkt. Dus hoe je daarover denkt, wat je daarbij voelt en hoe je omgaat met stress of problemen. 

Je mentale en je lichamelijke gezondheid hebben invloed op elkaar. Daarom kan je bijvoorbeeld buikpijn krijgen als je veel piekert of vrolijk worden van sporten.

Veel dingen die goed zijn voor je mentale gezondheid doe je vanzelf. Omdat je er behoefte aan hebt of merkt dat je je er fijn door voelt. Bijvoorbeeld uitrusten in het weekend, sporten, afspreken met vrienden of een vriendin bellen als je ergens mee zit. 

Wat precies het beste is voor de mentale gezondheid, verschilt per persoon. We hebben allemaal andere behoeftes. Tijdens de zwangerschap kan dit ook anders zijn dan je gewend was, omdat je je misschien heel anders voelt. Over het algemeen is dit belangrijk: 

• Gezonde leefstijl: gezond eten, geen alcohol/roken/drugs, genoeg beweging, buitenlucht, ontspanning en slaap.
• Sociale contacten: familie, vriendinnen en/of andere moeders bij wie je terecht kan en met wie je leuke dingen kan doen.
• Fijne bezigheden: leuk werk, hobby's. 
• Zelfvertrouwen: het gevoel dat je goede keuzes kan maken, goed voor jezelf willen zorgen, vertrouwen hebben dat je dingen aankan, gewaardeerd worden.

Het is goed om weinig stress te hebben tijdens de zwangerschap. Maar je kan het niet altijd voorkomen en dat hoeft ook niet. In de negen maanden dat je zwanger bent, zul je vast af en toe iets vervelends meemaken of een probleem tegenkomen. Erover praten met iemand die naar je luistert en je steunt helpt meestal goed. Ontspanning zoeken, wandelen, sporten, met je hobby bezig zijn, vroeg naar bed gaan als je erg moe bent: dat zijn allemaal dingen die kunnen helpen bij het omgaan met stress. 

Het is niet schadelijk voor de zwangerschap of de baby als je je af en toe zorgen maakt of angst voelt. Heb je lange tijd veel stress, dan kan dit misschien invloed hebben op jouw gezondheid of die van de baby. Spelen er problemen of vind je het moeilijk om met stress om te gaan? Dan kan je dit met je verloskundige bespreken. Die kan met je bekijken hoe het gaat met je mentale gezondheid en meedenken over wat je zou kunnen helpen.

Veel zwangeren piekeren wel eens door de grote veranderingen die een zwangerschap met zich meebrengt. Hier lees je over veel voorkomende twijfels en zorgen plús wat je eraan kan doen.

De meeste zwangerschappen verlopen gezond; ook de mentale gezondheid. Stemmingswisselingen zijn normaal, al ben je dit misschien niet gewend van jezelf. Een deel van de zwangeren krijgt last van psychische klachten. 

Psychische klachten gaan over je psyche. Voor het woord psyche zijn verschillende betekenissen: geest, ziel of innerlijk. Hierbij horen je gedachten, emoties en stemmingen. En wat je daarbij voelt in je lichaam. Dit verandert de hele tijd, bij iedereen. Somberheid of stress hoort er af en toe bij. Dat betekent niet meteen dat je psychische klachten hebt. Het gaat meestal ook vanzelf weer over. 

Voel je je vaak somber, gestrest, ongelukkig of angstig? Dat kan wijzen op psychische klachten. Je kan dit ook merken aan lichamelijke klachten, zoals vermoeidheid, buikpijn of hartkloppingen. Of aan je gedrag. Je reageert bijvoorbeeld vaak geïrriteerd of je hebt nergens zin in. Bij psychische klachten lukt het vaak ook niet meer goed om je dagelijkse dingen te doen. 

Er zijn veel verschillende psychische klachten en aandoeningen. Hier lees je meer over psychische aandoeningen die te maken hebben met de zwangerschap.

Een deel van de zwangeren krijgt psychische klachten. Wie deze klachten wel of niet krijgt, is niet te voorspellen. Iedereen kan psychische klachten krijgen tijdens de zwangerschap of daarna. Ook als je hier nooit eerder last van hebt gehad. Bij sommige vrouwen is de kans wel groter. Dit kan de kans op psychische klachten bijvoorbeeld vergroten:  

• eerdere psychische klachten, zoals angst of een depressie; 
• depressies in de familie, vooral bij (een van) de ouders; 
• traumatische ervaringen of een heftige gebeurtenis (ook als dit lang geleden is); 
• weinig sociale steun (eenzaamheid); 
• jonge leeftijd (vrouwen van 18-24 jaar hebben meer kans op een depressie, blijkt uit onderzoek);  
• veel stress tijdens de zwangerschap/bevalling/kraamtijd. Bijvoorbeeld door gezondheidsproblemen bij de moeder of de baby;  
• gebruik van drugs. 

Als een of meer van deze punten voor jou gelden, betekent dat niet meteen dat je psychische klachten zult krijgen. Het kan wel goed zijn om er aandacht voor te hebben. Voel je je somber of depressief of heb je vaak last van angst? Dan is het belangrijk om dit met je huisarts of je verloskundige te bespreken. Als het nodig is, kan je hulp krijgen die past bij jou en je klachten. 

Ongeveer 11% van alle zwangeren in Nederland heeft depressieve klachten. Als je zwanger bent, verandert er veel in je hormonen. Je hormonen hebben invloed op je stemming. Je kan je daardoor anders gaan voelen en ook meer last krijgen van depressieve gevoelens of angst.  
 
Voel je je somber of waardeloos, slaap je slecht, ben je erg ongerust en/of heb je gedachten over de dood? Dan is het belangrijk om hier aandacht voor te hebben en het te bespreken. Praat erover met iemand met wie je een goede band hebt. Je partner, of iemand anders die jou goed kent.   

Bespreek deze klachten ook altijd met je huisarts of je verloskundige. Als je langere tijd last hebt van somberheid, angst en slecht slapen, is er behandeling nodig. Daarom is het belangrijk om op tijd hulp te vragen. Hier kan je meer lezen over een depressie tijdens of na de zwangerschap en welke hulp er is. 

Heb je vragen over je mentale gezondheid, wil je advies of maak je je zorgen? Dit kan je altijd bespreken met je verloskundige. Je kan erover bellen of het aangeven tijdens een controle. De verloskundige kan samen met jou bekijken hoe het gaat met je mentale gezondheid en wat je hierbij kan helpen. Naast dingen die je zelf kan doen, kan dit bijvoorbeeld ook therapie, coaching of een moedergroep zijn. De verloskundige kan je hiernaar doorverwijzen.