Medicijnen en de zwangerschap

Ongeveer 80% van de zwangere vrouwen gebruikt medicijnen tijdens de zwangerschap. Het verschilt per medicijn of dit wel of niet risico's geeft voor de baby. Ook is van veel medicijnen niet bekend of ze kwaad kunnen. Daarom is het belangrijk om medicijngebruik altijd te bespreken met je verloskundige of (huis)arts. Zij kunnen beoordelen of de medicatie veilig is en of er aanpassingen nodig zijn.  

Gebruik je al medicijnen en wil je graag zwanger worden? Stop dan niet zomaar zonder overleg met je arts. Dit kan schadelijk zijn voor je gezondheid en daardoor misschien ook risico's geven voor de zwangerschap. De arts kan je medicatie aanpassen of andere medicijnen voorschrijven, die veiliger zijn tijdens de zwangerschap.

Sommige medicijnen kunnen schadelijk zijn voor de zwangerschap en/of voor je (ongeboren) baby. Ze kunnen bijvoorbeeld meer kans geven op een miskraam of aandoeningen bij de baby. Of een medicijn kwaad kan en hoe schadelijk het is, hangt van de hoeveelheid die je gebruikt, de stof die erin zit en hoeveel weken je zwanger bent. Overleg dus altijd met je verloskundige of (huis)arts als je medicijnen gebruikt of wilt gebruiken. 
 
Heb je per ongeluk een medicijn ingenomen waarvan je niet weet of het kwaad kan voor je (ongeboren) baby? Bespreek het met je verloskundige. Zij bekijkt of het medicijn risico’s heeft en kan je informatie en advies geven. 

Als je borstvoeding geeft, kan je baby via de moedermelk medicijnen binnenkrijgen die je hebt gebruikt. Vooral in de eerste twee maanden is je baby kwetsbaar voor stoffen in je borstvoeding. Daarom is bij sommige medicijnen het advies om tijdelijk te kolven. De moedermelk waar het medicijn in kan zitten, gooi je weg. Dit geldt maar voor een kleine hoeveelheid geneesmiddelen.  

Alleen medicijnen die in jouw bloed komen, kunnen ook in de moedermelk zitten. Wat er in de moedermelk terechtkomt hangt af van: 

• de werkzame stof in het medicijn; 
• hoe en wanneer je het inneemt; 
• de dosering; 
• hoelang je het medicijn moet gebruiken.  

Bij twijfel kan je je verloskundige, arts of apotheker om advies vragen.

Als je een pijnstiller nodig hebt en zwanger bent of borstvoeding geeft, is paracetamol de eerste keus. Let erop dat je paracetamol zonder codeïne neemt en lees in de bijsluiter hoeveel je mag innemen. Het advies is om zo weinig mogelijk paracetamol te nemen. Er is veel onderzoek gedaan naar de invloed van paracetamol op de ongeboren baby. De meeste onderzoeken laten geen duidelijke gevolgen zien. Wel is het goed om met je verloskundige te overleggen als je langere tijd paracetamol nodig hebt. Die kan je advies geven hoelang je paracetamol kan gebruiken en hoeveel. Helpt paracetamol niet genoeg tegen de pijn? Bespreek dan met je verloskundige of (huis)arts of je andere pijnstillers kan gebruiken.  

NSAID’s (ontstekingsremmende pijnstillers) zoals ibuprofen en diclofenac worden afgeraden tijdens het tweede en derde trimester (na 12 weken zwangerschap). Ze kunnen bijvoorbeeld zorgen voor een verhoogde kans op een bloeding tijdens de bevalling. Gebruik ze alleen in overleg met een arts of verloskundige.  

Gebruik geen sterke pijnstillers zoals tramadol en opioïden tijdens de zwangerschap. Vooral niet in het derde trimester (na 28 weken). Deze kunnen schadelijk zijn voor de baby. Je kan ze alleen gebruiken als een arts ze voorschrijft. 

Er bestaan verschillende soorten antibiotica. Sommige antibiotica, zoals penicilline en amoxicilline, kan je meestal veilig gebruiken tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode. Gebruik alleen antibiotica als je huisarts of gynaecoloog dit voorschrijft.  

Als je borstvoeding geeft, komt er maar een kleine hoeveelheid antibiotica in je moedermelk terecht. Dit is meestal niet schadelijk. Als antibiotica wel schadelijk zijn, kan de arts een andere soort voorschrijven. Vragen over specifieke antibiotica kan je bespreken met je arts of apotheker. 

Zelfzorgmedicijnen koop je bij de drogist of de supermarkt. Je hebt hier geen recept van een arts voor nodig. Niet alle zelfzorgmedicijnen zijn veilig tijdens de zwangerschap of als je borstvoeding geeft. In de gratis MediMama-app kan je opzoeken of je een zelfzorgmiddel veilig kan gebruiken. Ook vind je betrouwbare informatie op lareb.nl. Bij twijfel kan je altijd overleggen met je verloskundige of huisarts. 

Als je medicijnen gebruikt voor een psychische aandoening, kan je zwanger worden. Heb je deze wens? Bespreek dit dan met met je (huis)arts, het liefst voordat je zwanger bent. Die kan samen met jou de voor- en nadelen van de medicijnen bekijken. Daaruit komt een advies voor tijdens de zwangerschap. Dit is belangrijk, omdat sommige medicijnen gevaarlijk kunnen zijn voor de ongeboren baby. 

SSRI's zijn medicijnen die vaak worden voorgeschreven als antidepressiva. Ongeveer 2-3% van de zwangeren gebruikt een SSRI. Tijdens de zwangerschap zitten hier risico's aan. Maar met de juiste begeleiding en extra controles kunnen de zwangerschap, bevalling en het kraambed veilig verlopen. Vaak word je begeleid via de POP-poli. Dit is een afdeling in het ziekenhuis speciaal voor zwangeren met psychische klachten. Stoppen met medicijnen is meestal niet het advies, omdat de gezondheid van de zwangere heel belangrijk is. Als een medicijn schadelijk is voor de ongeboren baby, kijkt de arts samen met jou of er een ander geschikt medicijn is. 

Bij gebruik van SSRI's is het advies om in het ziekenhuis te bevallen. In sommige regio's kan je eigen verloskundige de ziekenhuisbevalling begeleiden, als de zwangerschap goed verloopt. De baby wordt na de bevalling minimaal 24 uur opgenomen. De kinderarts houdt dan in de gaten of het goed met de baby gaat, omdat die last kan krijgen van ontwenningsverschijnselen. Dit zijn klachten doordat de baby in de buik gewend was aan medicatie, maar die na de geboorte niet meer binnenkrijgt. Als je SSRI’s gebruikt, kan je veilig borstvoeding geven. 

Heb je ontdekt dat je zwanger bent, terwijl je medicatie gebruikt tegen psychische klachten? Dan is het belangrijk dat je zo snel mogelijk contact opneemt met een verloskundige of je (huis)arts. Zij kunnen je doorverwijzen naar de POP-poli. Dit is een afdeling in het ziekenhuis voor begeleiding van zwangeren met een psychische aandoening. Bij de POP-poli bekijken zorgverleners of je je medicijnen veilig kan gebruiken tijdens de zwangerschap en welke andere mogelijkheden er zijn. 

Er is weinig onderzoek gedaan naar het effect van medicijnen op de vruchtbaarheid van mannen. Daardoor is van veel medicijnen niet bekend of ze invloed hebben op het zwanger worden wanneer de man ze gebruikt. Van sommige medicijnen is wel bekend dat ze de vruchtbaarheid van mannen kunnen beïnvloeden, waardoor de kans op een zwangerschap kleiner wordt. Als het niet lukt om zwanger te worden en je partner medicijnen gebruikt, kan je dit bespreken met je huisarts.

Voor overleg of vragen over medicijngebruik kan je op verschillende plekken terecht. Voordat je zwanger wordt, kan je naar een verloskundige voor een kinderwensspreekuur. Ook tijdens de zwangerschap en in de kraamtijd kan je bij je verloskundige terecht met vragen.  

Gebruik je al medicijnen voordat je zwanger bent? Dan overleg je met de arts die ze heeft voorgeschreven of er aanpassingen nodig is. In de borstvoedingsperiode kan je vragen stellen aan het consultatiebureau. En je kan vragen over medicijnen ook altijd stellen aan de huisarts en de apotheek. Voor betrouwbare informatie over medicijnen en bijwerkingen kan je ook op de website van Lareb kijken.