Het Nederlandse geboortezorgsysteem

Een verloskundige is een medisch zorgverlener, die tijdens je hele zwangerschap, bevalling en kraamtijd dicht bij je staat. De zorg van de verloskundige is gericht op een zo gezond mogelijke moeder en baby. Een persoonlijke band met cliënten is belangrijk. Dit heeft een positieve invloed op je gezondheid en het is fijn tijdens de bevalling. Ook kan het helpen bij het herkennen en voorkomen van problemen.  

Verloskundigen geven bijvoorbeeld voorlichting om gezondheid te bevorderen. Ook zijn ze expert in het maken van onderscheid tussen wat normaal is en wat niet. Bij het werk van een verloskundige horen daarom ook bepaalde onderzoeken en medische handelingen. Tijdens de zwangerschap controleert de verloskundige bijvoorbeeld je bloeddruk en bij je bevalling luistert deze naar het hartje van je baby. Maar de verloskundige is vooral je vertrouwde aanspreekpunt, met wie je tijdens de zwangerschap een band opbouwt.  

De meeste verloskundigen werken in een groepspraktijk. Ze hebben dan weer spreekuur, en dan weer dienst voor bevallingen en spoedeisende zorg. Je ziet daardoor niet altijd dezelfde verloskundige tijdens de afspraken. Dit hoeft voor de vertrouwensband niet uit te maken. Je kan met meerdere verloskundigen tegelijk een persoonlijke band opbouwen. 

Tijdens je bevalling is de verloskundige aanwezig die dan dienst heeft. Er zijn ook verloskundigen die één op één werken. Dit heet ook wel kleinschalige of caseload verloskunde. Zij combineren spreekuur en dienst. Het voordeel is dat de kans wat groter is dat je de verloskundige die je bevalling begeleidt, goed kent. Het nadeel is dat het soms kan gebeuren dat de verloskundige je afspraak afzegt, omdat iemand anders gaat bevallen.

Welke opleiding heeft een verloskundige? 

Alle verloskundigen in Nederland hebben de vierjarige hbo-opleiding aan de Verloskunde Academie afgerond. Hiermee mogen ze aan het werk als zelfstandig zorgprofessional. Verloskundigen moeten regelmatig scholingen blijven volgen. Verloskundigen zijn BIG-geregistreerd (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg). Dat betekent dat het een beschermd beroep is, dat niet iedereen mag uitoefenen.   

Uit onderzoek blijkt dat het goed is om tijdens de zwangerschap in ieder geval vijf keer naar de verloskundige te gaan. Dit zijn genoeg controles om de meest voorkomende problemen tijdens de zwangerschap op te merken. Maar de zorg van een verloskundige gaat over meer dan dat. Het gaat ook over het opbouwen van een vertrouwensband, het krijgen van voorlichting en de overgang naar het ouderschap. Gemiddeld hebben zwangeren tien tot veertien afspraken bij de verloskundige. Minder vaak komen mag ook, als je dat liever wilt. Vertel je verloskundige waar je behoefte aan hebt. 

Verloskundigen spelen een belangrijke rol in de geboortezorg. Ze bieden zorg aan gezonde zwangeren en baby's tijdens de zwangerschap, de bevalling en de eerste zes weken daarna. Om elke zwangere de beste zorg te bieden, werken verloskundigen nauw samen met andere zorgverleners. Bij sommige verloskundigen kan je ook terecht voor echo’s, begeleiding bij de borstvoeding, als je een kinderwens hebt of voor anticonceptie. Vrijwel iedere (aanstaande) ouder heeft voor, tijdens of na de zwangerschap contact met een verloskundige.  

Rol verloskundige bij een kinderwens 

Bij de meeste verloskundigen kan je al een afspraak maken als je een kinderwens hebt. Dus nog voordat je zwanger bent. De verloskundige geeft informatie over vruchtbaarheid en het vergroten van de kans dat je zwanger wordt. Ook kan ze je vertellen wat belangrijk is voor een gezonde zwangerschap. Dit heet preconceptiezorg. Het kan je helpen bij de voorbereiding op een zwangerschap en je kan zo alvast een verloskundige leren kennen.   

Rol verloskundige tijdens de zwangerschap 

De verloskundige zal uitgebreid de tijd nemen om een band met je op te bouwen tijdens de zwangerschap. Ze staat echt naast je in deze periode en kan je op allerlei manieren ondersteunen. Ze geeft je informatie over alles wat je zelf kan doen voor een gezonde zwangerschap. Ook hoor je wat je kan verwachten tijdens de zwangerschap, bevalling en kraamtijd. Door met je te praten en aan de hand van controles houdt de verloskundige bij hoe het gaat met jou en je baby. Daarom stelt deze je vragen. Ook het controleren van jouw bloeddruk en de groei van de baby is bijvoorbeeld gebruikelijk. En je kan meerdere bloedonderzoeken laten doen.  

Een verloskundige is de expert in het inschatten of je zwangerschap gezond verloopt. Als er extra onderzoek of behandeling nodig is, kan de verloskundige je doorverwijzen naar het ziekenhuis, een echocentrum of een laboratorium.     

Rol verloskundige tijdens de bevalling 

Als je zwangerschap goed is gegaan, beval je over het algemeen met een verloskundige die je al kent uit je verloskundigenpraktijk. Deze begeleidt je thuis, in een geboortecentrum of in het ziekenhuis. Je mag in Nederland kiezen waar je wilt bevallen.   

Bij de bevalling draait de zorg van de verloskundige vooral om het helpen bij het krijgen van een zo fijn mogelijke ervaring. Onder andere door je echt te laten vertrouwen op je eigen lichaam. En je te helpen bij het ontspannen door te zorgen voor rust. Dit helpt voor de aanmaak van hormonen die de bevalling regelen. Ook zal ze letten op de gezondheid van jou en je baby. Bijvoorbeeld door naar het hartje van de baby te luisteren of de ontsluiting te meten. Bespreek met de verloskundige welke zorg voor jou fijn is. Wil je bijvoorbeeld dat ze wat meer op de achtergrond blijft, dan kan dat. Wil je dat ze je heel actief ondersteunt, dan kan dat ook.   

Ontstaat er tijdens de bevalling een probleem, dan is de verloskundige goed getraind. Deze kan ook in spoedeisende situaties heel goed de juiste zorg verlenen. Soms is het wel zo dat ze je zal adviseren om de zorg over te dragen aan een gynaecoloog. Neemt een gynaecoloog de zorg over, dan is die niet altijd bij de bevalling. In tachtig procent van de gevallen neemt een verloskundige van het ziekenhuis de begeleiding over. Je eigen verloskundige kan vaak ook bij je blijven. Ze gaat bijvoorbeeld met je mee naar het ziekenhuis als de bevalling thuis was begonnen.  

Rol verloskundige na de bevalling 

Het eerste uur na de geboorte (het gouden uur) zal je verloskundige je aanmoedigen om je baby huid-op-huid bij je te houden. Dit helpt de baby om de tepel te vinden voor de eerste borstvoeding. Als dit niet goed lukt, kan de verloskundige of de kraamverzorgende hierbij helpen. De verloskundige helpt ook bij de geboorte van de placenta (moederkoek). Daarna onderzoekt ze of er schade is aan je vulva of perineum (de huid tussen je vagina en je anus). Als het nodig is, zal ze de wond hechten. 

De verloskundige blijft de eerste uren bij jou en je baby. Voordat de verloskundige vertrekt, krijg je informatie over jouw herstel en de (borst)voeding en verzorging van je baby. Ook hoor je wanneer je moet bellen bij mogelijke problemen. In de kraamtijd komt de verloskundige nog een paar keer bij je thuis. Jullie bespreken dan, samen met de kraamverzorgende, hoe het met jou en de baby gaat. Soms zal de verloskundige nog een aantal onderzoeken doen. Heb je vragen, dan kan je die stellen. Zes weken na de bevalling sluiten jullie de kraamtijd af met een nacontrole op de praktijk. 

Een verloskundige in de wijk heet ook wel een eerstelijns verloskundige. Deze werkt in een verloskundigenpraktijk bij jou in de buurt en begeleidt vooral gezonde zwangerschappen. De meeste zwangeren gaan (eerst) naar een eerstelijns verloskundige. Over het algemeen neemt die ruim de tijd om vragen te beantwoorden, informatie te geven en een band met je op te bouwen. Soms blijft de eerstelijns verloskundige ook betrokken als er extra zorg in het ziekenhuis nodig is. Dit heet ‘shared care’ (gedeelde zorg).  

Een tweedelijns verloskundige werkt in het ziekenhuis samen met een gynaecoloog. Dit heet ook wel een klinisch verloskundige. Alle verloskundigen hebben dezelfde verloskunde-opleiding gevolgd. Een klinisch verloskundige is daarna extra getraind. Deze kan je daardoor ook begeleiden als er een verhoogde kans op problemen is. Bijvoorbeeld als je diabetes of een hoge bloeddruk hebt, of als de baby niet goed lijkt te groeien. De klinisch verloskundige geeft ziekenhuiszorg en ondersteunt je bij een zo gezond mogelijke zwangerschap en bevalling. Net als de eerstelijns verloskundige heeft ze, naast de lichamelijke onderzoeken, aandacht voor het opbouwen van een vertrouwensband en het geven van voorlichting. 

Bij sommige verloskundigenpraktijken kan je meedoen met Centering Zwangerschap. Dat is begeleiding in een groep van acht tot twaalf zwangeren. Je komt negen keer samen tijdens de zwangerschap. Dan krijg je je controle en je bespreekt in de groep allerlei belangrijke onderwerpen. Je leert zo andere moeders kennen en je hoort elkaars ervaringen.   

Onderzoek laat zien dat Centering Zwangerschap leidt tot betere uitkomsten voor de gezondheid van moeder en kind. Bijvoorbeeld minder problemen met de bloeddruk, vaker stoppen met roken/alcohol en vaker en langer borstvoeding geven. Zwangeren voelen zich zelfverzekerder en beter geïnformeerd. Het nadeel kan zijn dat je niet alle verloskundigen binnen de praktijk goed kent, omdat ze niet allemaal Centering Zwangerschap begeleiden.  

Bij een praktijk met maximaal twee verloskundigen blijken de uitkomsten voor de gezondheid even goed als bij Centering Zwangerschap. Een persoonlijke band, waarbij je je begrepen en gesteund voelt, lijkt een grote rol te spelen in het voorkomen van problemen in de zwangerschap. Dat kan een band zijn met andere zwangeren, met je verloskundige of met allebei. 

Ben je op zoek naar een verloskundige? In veel woonplaatsen kan je uit meer praktijken kiezen. Hier kan je op letten bij je keuze:  

• Hoe ver weg is de praktijk? Aan het eind van de zwangerschap ga je er vaak elke week naartoe. Ook werken veel verloskundigen met een postcodegebied, zodat ze op tijd bij je kunnen zijn als je met spoed hulp nodig hebt.
• Hoe groot is de praktijk? Hoeveel verloskundigen werken er en wil je die allemaal leren kennen? Hoe belangrijk vind je het dat je de verloskundige die bij je bevalling is (goed) kent?
• Hoe druk is de praktijk? Hoeveel bevallingen begeleidt de praktijk per maand? Bij drukke praktijken is de kans groter dat een verloskundige meerdere bevallingen tegelijk moet begeleiden. Uit onderzoek blijkt dat dit de kans op onnodige verwijzingen naar het ziekenhuis vergroot.
• Spreekt de praktijk je aan? Een goede klik met je verloskundige(n) is erg belangrijk. Dit heeft invloed op jouw gezondheid en daarmee die van je baby. De meeste verloskundigen besteden daarom veel aandacht aan dit onderdeel van hun werk. Daardoor is de kans dat het écht niet klikt gelukkig klein.  

Op de website van een verloskundigenpraktijk vind je vaak informatie over hun manier van werken. Ook kan je bellen als je nog vragen hebt. Twijfel je tussen twee of meer praktijken? Soms kan je een afspraak maken voor een kennismaking. Geef dan wel van tevoren aan dat je nog niet weet welke praktijk je wilt kiezen.