Spontaan gebroken vliezen

De baby in je buik zit in een zogenaamde ‘vruchtzak’. Dat is een soort ballon gevuld met vruchtwater. De wanden van de vruchtzak zijn gemaakt van stevig, rekbaar materiaal. Dit zijn de vliezen. De vliezen vormen een barrière tussen je kindje en de buitenwereld en beschermen je kind bijvoorbeeld tegen infecties.  

Meestal breken de vliezen tijdens de bevalling vanzelf. Er komt dan een scheur in de vliezen waardoor het vruchtwater naar buiten stroomt. Dit is normaal. Af en toe breken de vliezen al voordat je weeën hebt. Dat gebeurt ongeveer 10 van de 100 keer. Er kan in één keer een grote golf vruchtwater vrijkomen, of het kan langzaam druppelen. Dat is afhankelijk van hoe groot de scheur in de vliezen is en waar deze zit. Vaak starten de weeën daarna vanzelf binnen 24 uur. Het zomaar breken van de vliezen voor of tijdens de bevalling noemen we: spontaan gebroken vliezen. In plaats daarvan kunnen de vliezen ook handmatig gebroken worden door je verloskundige op jouw verzoek.   

Gebroken vliezen vanaf 37 weken zwangerschap is normaal. Je hoeft niet direct de verloskundige te bellen en kunt gewoon afwachten tot je bevalling goed op gang is. Laten de weeën even op zich wachten? Bel je verloskundige dan overdag voor overleg. Ruikt het water vies en heeft het een groenige of bruinige kleur? Bel dan wel gelijk. Je baby heeft dan misschien in het vruchtwater gepoept. Misschien heb je andere belafspraken gemaakt met je verloskundige dan wij hier beschrijven, bijvoorbeeld omdat je baby nog niet met het hoofd in het bekken ligt. Volg in dat geval altijd die belafspraken. Breken je vliezen eerder dan 37 weken? Neem dan direct contact op met je verloskundige, ook als het midden in de nacht is. Eerder dan bij 37 weken zwangerschap geboren worden kan risicovol zijn voor je kindje.

Het spontaan breken van de vliezen voordat er weeën zijn kondigt het begin van je bevalling aan. Toch kan het nog even duren voordat de bevalling goed op gang komt. Na 24 uur zijn de weeën bij 75% van de zwangeren gestart. Binnen 48 uur ligt dat aantal al op 90%. Binnen 72 uur zijn de weeën in 95% van de gevallen spontaan begonnen.  

In veel regio’s in Nederland is afgesproken dat zwangeren die langer dan 24 uur gebroken vliezen zonder weeën hebben, een verwijzing voor een inleiding krijgen. De weeën worden dan in het ziekenhuis opgewekt met medicijnen. Dat is omdat de risico’s op infectie bij de baby wat hoger zijn nu de vliezen geen barrière meer vormen naar de buitenwereld. Of je kiest voor een inleiding is altijd aan jou. Zorg dat je goed op de hoogte bent en nadenkt over de voor- en nadelen van verder afwachten en die van een inleiding. Je kunt dan met een gerust hart een beslissing maken.

Ongeveer 10% van de bevallingen begint met spontaan gebroken vliezen. In de meeste gevallen (60 tot 80%) gebeurt dat tussen de 37 en 42 weken zwangerschap. Af en toe kan het ook voorkomen dat je vliezen al voor die periode breken. Dat is in zo’n 20 tot 40% van de gevallen zo. Meestal begint een bevalling met weeën. De vliezen breken dan pas later in het proces spontaan of met hulp van je verloskundige. Heel soms blijven de vliezen de hele tijd heel en wordt een baby nog in de vliezen geboren. Ook dat is normaal. 

Waarom sommige zwangere vrouwen vruchtwater verliezen voordat hun weeën op gang komen, weten we niet precies. Een verklaring kan zijn dat je vliezen breken door het natuurlijke verwekingsproces dat jouw lichaam tijdens de zwangerschap doorloopt. De kans daarop is groter als je vaak last hebt van harde buiken, als je heel veel vruchtwater hebt of als je zwanger bent van meerdere baby's.

Denk je dat je vliezen zijn gebroken? Bel dan je verloskundige. Die kan proberen na te gaan of het echt zo is, of dat het om iets anders gaat. Het kan namelijk ook zijn dat je urine, vaginale afscheiding of sperma verwart met vruchtwater. Het verschil is niet altijd goed te zien. Om goed te beoordelen of je vruchtwater bent verloren en of er reden is om controles uit te voeren, zal je verloskundige naar de volgende dingen vragen:  

• Hoe laat braken je vliezen?
• Welke kleur heeft het vruchtwater?
• Hoe ruikt het vruchtwater (de geur van vruchtwater is zoet-weeïg)?
• Hoeveel vruchtwater ben je ongeveer verloren?
• Blijft de vloeistof lopen?
• Beweegt je kindje meer of minder dan normaal?
• Verlies je bloed?
• Zijn je weeën begonnen?  

Naast de beoordeling van je verloskundige, zijn er ook andere manieren om te testen of je vliezen gebroken zijn. Goed om te weten: er is geen enkele methode die met volledige zekerheid kan zeggen dat je vliezen gebroken zijn. Op een echo is niet te zien of vliezen gebroken zijn of niet.

PH-test 

Bij een PH-test meet de verloskundige hoe zuur het vocht is dat je verliest. Dat gebeurt met een teststaafje dat in het opgevangen vruchtwater wordt gedoopt. Het staafje verkleurt dan. De mate van verkleuring geeft aan hoe zuur het vocht is. De zuurtegraad van vruchtwater is hoger dan die van urine of andere lichaamssappen.  

Varentest 

Bij een varentest wordt een druppeltje vocht onder de microscoop bekeken. Gaat het om vruchtwater, dan zie je structuren in de vorm van een varenblad. Dit is typerend voor vruchtwater. Als het vruchtwater vermengd is met jouw bloed of poep van de baby, dan is de beoordeling ervan lastiger.  

Speculumonderzoek 

Bij speculumonderzoek wordt een instrument (een speculum, ook wel bekend als ‘eendenbek’) ingebracht in je vagina. Hiermee kan gekeken worden of er vocht uit je baarmoeder komt. Degene die het onderzoek uitvoert kan gelijk ook zien of je baarmoedermond al een stukje geopend is en je dus al ontsluiting hebt. Je hoeft bij speculumonderzoek niet bang te zijn voor een verhoogd risico op infecties. In wetenschappelijk onderzoek is geen verband aangetoond tussen die twee. 

Meestal is er bij spontaan gebroken vliezen niets aan de hand. De weeën starten vanzelf en jij en je baby zijn en blijven gezond. Slechts 0,2% van de Nederlandse zwangeren die spontaan vruchtwater verliezen, krijgt te maken met een ernstige infectie. De kans op een baarmoeder- of vruchtwaterinfectie is wel groter dan wanneer de vliezen nog heel zijn, dus een beetje extra oplettendheid kan geen kwaad. Vooral als jij of iemand anders voordat je weeën zijn begonnen met de vingers in je vagina of baarmoedermond heeft gevoeld (vaginaal toucheren). Dan is de kans op een infectie groter. Wees ook alert op tekenen van een infectie, zoals koorts bij jezelf, een verhoogde hartslag van je baby of minder beweging van je kind als:  

• je kindje in het vruchtwater heeft gepoept;
• je van je eerste kindje bevalt;
• je weet dat je een vaginale, bacteriële infectie hebt (GBS);
• je weeën 24 uur na het breken van je vliezen nog niet op gang zijn gekomen.  

Zijn er geen tekenen van een infectie en heeft niemand in je vagina gevoeld na het breken van de vliezen? Dan is er geen reden om aan te nemen dat jij of je baby in gevaar zijn. Uit onderzoek is niet gebleken dat afwachten tot de weeën vanzelf starten extra risico’s met zich meebrengt. Er is geen maximale tijd dat je veilig kunt afwachten aan te koppelen. Of dat ook geldt voor langer dan 96 uur wachten weten we niet, omdat dat niet vaak genoeg voorkomt. Bij 95% van de zwangeren zijn tegen die tijd de weeën al spontaan begonnen.

Zijn je vliezen gebroken en heb je nog geen weeën? Dan kan je gewoon thuisblijven. Zijn je weeën na 24 uur nog steeds niet op gang gekomen, dan krijg je in veel regio’s in Nederland het advies om naar het ziekenhuis te gaan. Daar brengen ze je bevalling kunstmatig op gang. Of je dit advies wilt opvolgen bepaal je zelf. Bespreek de voor- en nadelen van die keuze met je verloskundige als je twijfelt. Krijg je koorts of heeft je baby een hoge hartslag? Dat kan betekenen dat je een baarmoeder- vruchtwaterinfectie hebt. Dat kan gevaarlijk zijn voor jou of je baby. Misschien hebben jullie medicijnen via een infuus nodig. Die kan je alleen in het ziekenhuis krijgen.