(Dreigende) vroeggeboorte

Soms zijn er voor 37 weken zwangerschap tekenen dat een baby te vroeg geboren zou kunnen worden. Je hebt dan bijvoorbeeld al weeën of gebroken vliezen. Zolang de bevalling niet doorzet, heet dit een dreigende vroeggeboorte. Vaak is de oorzaak van een (dreigende) vroeggeboorte onbekend. Het verschilt per situatie of het zinvol is om te proberen de bevalling uit te stellen. Het advies is dan (bed)rust en/of medicatie.

• Weeën die pijnlijk en regelmatig zijn
  Vroegtijdige weeën zijn niet anders dan gewone weeën. Het zijn pijnlijke samentrekkingen van je baarmoeder, waarbij je buik hard wordt. 
• Vocht uit je vagina
  Waterige afscheiding is normaal als je zwanger bent. Komt er veel vocht uit je vagina of telkens scheutjes, bijvoorbeeld bij hoesten of niezen? Dan kan het vruchtwater zijn. Dat betekent dat de vliezen zijn gebroken. 
• Lage en constante rugpijn, waarbij je buik vaak ook harder wordt
  Het neemt niet af als je van houding verandert.  
• Krampen zoals tijdens je menstruatie
  Vaak is pijn in je onderbuik bandenpijn: de banden rondom je baarmoeder rekken omdat je buik groter wordt. De pijn kan ook komen doordat je baby indaalt in je bekken. Worden de krampen steeds sterker en pijnlijker, dan kunnen het vroegtijdige weeën zijn. 
• Bloed uit je vagina

De kans op een vroeggeboorte is kleiner wanneer je niet rookt en geen alcohol en drugs gebruikt. Een gezonde leefstijl maakt dus uit, maar je kan een vroeggeboorte zelf nooit helemaal voorkomen. Wel kunnen ze in het ziekenhuis soms proberen om een dreigende vroeggeboorte te stoppen. Of dit lukt, verschilt per situatie. Het hangt er bijvoorbeeld van af hoe lang je zwanger bent, of je al ontsluiting hebt en hoe het gaat met de gezondheid van jou en je baby.

Meestal is niet bekend waarom iemand een (dreigende) vroeggeboorte krijgt. Er zijn wel wat dingen die invloed kunnen hebben. Bijvoorbeeld een infectie, roken, alcohol drinken, drugsgebruik of als je al eens eerder een vroeggeboorte hebt gehad. Een verhoogde druk op de vliezen kan ook meespelen. Dit kan gebeuren als je zwanger bent van een meerling of als je te veel vruchtwater hebt. Een vaginale bloeding kan er ook voor zorgen dat de vliezen breken voor 37 weken zwangerschap.

Als je symptomen van een dreigende vroeggeboorte hebt, verwijst de verloskundige je door naar het ziekenhuis. Daar kunnen ze onderzoeken of je inderdaad al zou kunnen gaan bevallen. Dat kunnen deze onderzoeken zijn:  

• Inwendig onderzoek
  Dit is om te kijken of je ontsluiting hebt. Het onderzoek gebeurt met een vaginaal toucher (voelen in je vagina) of een echo via je vagina.  
• Echo-onderzoek
  Met een echo via je buik wordt gekeken hoeveel vruchtwater je hebt, waar de placenta in je baarmoeder zit en hoe de baby in de baarmoeder ligt. 
• Afname van een kweek
  Dit gebeurt met een wattenstaafje bij de ingang van je vagina en je anus. Aan een kweek is te zien of je een infectie hebt. Ook kunnen je bloed en je plas worden onderzocht. 
• Een hartfilmpje van de baby (CTG)
  Zo wordt in de gaten gehouden hoe het met je baby gaat en hoe die reageert op de weeën. Als je minder dan 26 weken zwanger bent, gebeurt dit met een echo of een doptone (het apparaat waarmee je verloskundige ook naar het hartje luistert).  
• Controle op vruchtwater
  Met een wattenstaafje wordt een beetje vocht uit je vagina gehaald, om te kijken of het vruchtwater is. Als dit zo is, zijn je vliezen gebroken. 

Aan de hand van de onderzoeken krijg je uitleg en advies. Bijvoorbeeld of het zinvol is om te proberen de vroeggeboorte te stoppen.

Als je vroegtijdige weeën hebt, betekent dit niet altijd dat je baby te vroeg wordt geboren. Met rust en medicijnen kan je soms proberen de geboorte uit te stellen. Of dit kan en hoe lang dit lukt, verschilt per situatie. Dit hangt onder meer af van de zwangerschapsduur, de ontsluiting en hoe het gaat met jou en de baby. Soms zet de bevalling een paar dagen later door en wordt je baby geboren. Soms duurt dit nog een paar weken. Sommige zwangeren kunnen weer naar huis en bevallen uiteindelijk pas rond de uitgerekende datum.  

Heb je gebroken vliezen, dan blijf je over het algemeen in het ziekenhuis tot je baby is geboren. Bij vroegtijdige weeën is het belangrijk om de baarmoeder zo min mogelijk te prikkelen. Daarom is (bed)rust belangrijk. Als de weeën genoeg afnemen, kan je weer meer gaan bewegen. Daarover krijg je advies in het ziekenhuis.

Je krijgt niet altijd medicijnen bij een dreigende vroeggeboorte. Het hangt er bijvoorbeeld van af hoe lang je zwanger bent. Ben je tussen 24 en 34 weken zwanger, dan kunnen deze medicijnen nodig zijn:  

• Weeënremmers
  Dit zijn medicijnen om te proberen de bevalling uit te stellen. Je krijgt ze via tabletten, zetpillen of een infuus. Als de weeën hierdoor stoppen, mag je ook stoppen met de weeënremmers. Na een tijdje mag je weer uit bed en misschien ook naar huis.  
• Corticosteroïden
  Dit zijn medicijnen die de longen van de baby sneller laten rijpen. Je krijgt ze via een prik in je been. De longen van een baby zijn rijp bij 32 tot 34 weken zwangerschap.  
• Magnesiumsulfaat
  Dit beschermt de hersenen van de baby. Je krijgt het via een infuus als je minder dan 30 weken zwanger bent. 
• Antibiotica
  Dit krijg je als uit de kweek, bloed- of urineonderzoek blijkt dat je een infectie hebt. Een infectie kan soms weeën veroorzaken.  

Ben je tussen 34 en 37 weken zwanger, dan krijg je geen weeënremmers. De longen van je baby zijn rijp en je baby mag geboren worden. 

Als de bevalling te vroeg lijkt te beginnen, breekt er een spannende en onzekere tijd aan. Het is onduidelijk wanneer je gaat bevallen en hoelang je baby dus nog in je buik kan blijven. Dat heeft invloed op hoe het na de geboorte met je baby gaat. In het ziekenhuis krijg je uitleg en informatie die bij jouw situatie past.  

Ook krijg je begeleiding bij het maken van keuzes, bijvoorbeeld over de bevalling. Kan je vaginaal bevallen of is een keizersnede het advies? Wie blijft er bij de baby na de geboorte? Als je minder dan 32 weken zwanger bent, kan je in sommige ziekenhuizen voor de bevalling al een keer op de NICU kijken. Dit is de intensive care voor baby’s. Tijdens een gesprek met de kinderarts van deze afdeling (neonatoloog) hoor je wat je na de bevalling kan verwachten.  

Bij een (dreigende) vroeggeboorte lig je van de ene op de andere dag in het ziekenhuis en kan je niet meer werken. Dat kan betekenen dat je zwangerschapsverlof eerder ingaat dan verwacht. Als je baby te vroeg wordt geboren, heb je recht op 16 weken betaald verlof. Net als bij een geboorte na 37 weken. Kan je na die 16 weken nog niet werken, dan kan je tijdelijk in de ziektewet gaan.  

Je mag je verlof na de bevalling verlengen. Dan tel je het aantal verlofdagen dat je niet hebt gehad vóór de bevalling erbij op, plus een deel van de tijd dat je baby in het ziekenhuis ligt. Het bevallingsverlof mag namelijk langer duren als je baby na de geboorte meer dan zeven dagen in het ziekenhuis moet blijven. Het UWV regelt deze uitgebreide verlofregeling. Voor partners zijn er geen extra regelingen bij een vroeggeboorte. Zij krijgen hetzelfde verlof als bij een baby die na 37 weken wordt geboren.

Als je baby te vroeg is geboren, is de kans groter dat je bij een volgende zwangerschap opnieuw te vroeg gaat bevallen. De kans op een vroeggeboorte is dan vijf keer zo groot als bij iemand die dit nog niet eerder heeft gehad. 

Bij elke zwangerschap is een gezonde leefstijl belangrijk. Roken, alcohol en drugs verhogen de kans op een vroeggeboorte. Vandaar het dringende advies dit niet te doen. Daarnaast kan de gynaecoloog van week 16 tot week 36 tabletjes progesteron voorschrijven. Uit onderzoek blijkt dat dit medicijn de kans op herhaling van een vroeggeboorte verkleint.

Een baby die te vroeg wordt geboren, is klein en kwetsbaar. Alle organen worden in de eerste weken van een zwangerschap aangelegd. Daarna groeien en rijpen ze verder, tot ze buiten de baarmoeder hun werk kunnen doen. Bij een te vroeg geboren baby is hier minder tijd voor. Dat kan betekenen dat sommige organen nog niet klaar zijn voor de geboorte. Zoals de longen en het maagdarmstelsel. Daardoor kan een baby bijvoorbeeld moeite hebben met

• ademhalen;  
• het verdragen van voeding;  
• op temperatuur blijven;  
• het stabiel houden van de bloedsuikerspiegel.  

Ook kan een te vroeg geboren baby sneller ziek worden door infecties, doordat het afweersysteem minder goed werkt.

Hoe eerder in de zwangerschap een baby wordt geboren, hoe groter de risico’s zijn. En met elke week later nemen de overlevingskansen toe.  

Welke medische zorg een te vroeg geboren baby nodig heeft, hangt af van het aantal weken zwangerschap waarbij de baby is geboren. Bij een geboorte tussen 24 en 25 weken is er een keuze tussen medisch behandelen of zorg gericht op comfort van de baby. Dat laatste betekent dat er vooral voor wordt gezorgd dat de baby het zo fijn mogelijk heeft tot die overlijdt. Bij een medische behandeling wordt geprobeerd om de kans dat de baby overleeft te vergroten. Deze kans neemt elke week verder toe. Wel kunnen er grote, blijvende gevolgen zijn voor de gezondheid van de baby. De Keuzehulp Vroeggeboorte geeft meer informatie en kan helpen bij het nemen van een beslissing over de zorg. 

Baby's die vóór 32 weken zwangerschap worden geboren, worden altijd opgenomen op een Neonatale Intensive Care Unit (NICU). Dit is een intensive care voor pasgeboren baby's. Na 32 weken neemt de kans toe dat een baby naar een kinderafdeling kan. Deze medische zorg kan onder meer nodig zijn bij een te vroeg geboren baby:  

• Hulp bij de ademhaling
  Voor 34 weken zijn de longen van een baby nog niet rijp. Die kunnen dan niet genoeg zuurstof opnemen. De baby krijgt beademing, zuurstof en medicatie.  
• Hulp bij de voeding
  Het maagdarmstelsel is ook nog niet rijp. Daarom wordt de hoeveelheid voeding voor de baby heel voorzichtig opgebouwd. Vaak is dit eerst voeding via een sonde, omdat de baby nog niet goed kan zuigen en slikken. Moedermelk heeft de voorkeur: dit is het lichtst verteerbaar. Je kan zelf moedermelk afkolven. Sommige baby's krijgen in het begin speciale voeding via een infuus. 
• Antibiotica
  Een te vroeg geboren baby is kwetsbaarder voor infecties. Als de kinderarts een infectie vermoedt, krijgt de baby meestal antibiotica.   
• Fototherapie
  Iedere baby wordt na de geboorte een beetje geel. Dit komt door een afvalstof van rode bloedcellen in het bloed: bilirubine. De lever verwerkt deze afvalstof. Bij een te vroeg geboren baby werkt de lever nog niet goed. Als er daardoor te veel bilirubine in het bloed van de baby komt, kan dit schadelijk zijn voor de hersenen. De baby wordt dan onder een blauwe lamp gelegd. Het uv-licht breekt de bilirubine af.  

Wanneer mag je met je baby naar huis? Dat hangt af van hoe goed het met jullie gaat. Vaak is dit rond de uitgerekende datum.  

Als je baby te vroeg wordt geboren, kan dat je erg overvallen. Je mist het rustig toeleven naar de bevalling en bent er misschien nog helemaal niet op voorbereid. Daarbij heb je direct veel zorgen om je baby. Je moet omgaan met onzekerheid over hoe het verder zal gaan. Er kunnen allerlei gevoelens voorbijkomen. Je kan je bijvoorbeeld bang, machteloos, verdrietig en boos voelen en dit kan samengaan met liefde voor je baby. Er is tijd nodig om te herstellen en te verwerken wat je is overkomen. Praten met je partner, familie en vrienden kan je hierbij helpen. Een gesprek met je verloskundige en de arts kan vaak je vragen over de bevalling wegnemen.  

Ook de kraamtijd is anders dan je je had voorgesteld. In plaats van thuis, ben je in het ziekenhuis. Gun jezelf ook af en toe rust om lichamelijk te herstellen van de bevalling. Probeer rust te nemen op de momenten dat je dat thuis in je kraamweek ook zou doen. Ga bijvoorbeeld aan het begin van de middag slapen of rusten. Spreek met de verpleging af wanneer je er wel en niet bent. Duidelijke afspraken kunnen rust geven en dat is nodig voor je herstel. Al ben je in de overlevingsmodus om voor je kwetsbare kindje te zorgen, het is belangrijk dat je ook voor jezelf zorgt. Je baby heeft baat bij een gezonde moeder.

Na een vroeggeboorte zijn de zorgen van je partner niet alleen gericht op jullie baby, maar ook op jou als kraamvrouw. En misschien zijn er al oudere kinderen om voor te zorgen. Het is dan heel fijn om een vangnet te hebben. Aarzel niet om vrienden en familie te vragen jullie te ondersteunen waar het kan. Mensen willen vaak graag helpen. Partners kunnen met andere vragen rondlopen dan de pas bevallen moeder. Je partner kan hier net als jij mee terecht bij jullie verloskundige en de arts.

Je kan je machteloos voelen als je baby in een couveuse ligt en (veel) medische hulp nodig heeft. Alsof je zelf weinig kan doen, terwijl je ook graag voor je kind wilt zorgen. Toch speel je een enorm belangrijke rol, ook voor de gezondheid en ontwikkeling van je baby. Dit kunnen je partner en jij allemaal voor jullie kind doen:  

• Tijd met je baby doorbrengen
  Al is er telkens ander medisch personeel, jij en je partner zijn vertrouwd voor jullie kind. Vaak kunnen ouders bij hun baby op de kamer slapen. Ligt je kind op de NICU en wonen jullie ver weg, dan kan je vaak in een Ronald McDonald Huis terecht.   
• Een doekje met jouw geur bij je baby leggen
  Je kan het doekje bijvoorbeeld eerst onder je kleding dragen. Een pasgeboren baby herkent de geur van de ouders. Dit kan je baby troosten.  
• Rustig praten, neuriën en zingen als je baby wakker is
  Dit helpt voor de hechting tussen jou en je kind. Je baby herkent jullie stemmen en die stellen gerust. 
• Buidelen met je baby
  Die ligt dan met alleen een luier aan op je blote borst. Dit het ook wel huid-op-huidcontact en het is rustgevend voor ouders en kind. Je baby voelt zich beschermd door jou en ervaart daardoor minder stress. Het verbetert de temperatuur, ademhaling, hartslag en bloeddruk van de baby. Ook helpt het voor de aanmaak van moedermelk en de borstvoeding.  

In het ziekenhuis zijn vaak folders met informatie over de verzorging van vroeggeboren baby’s. Ook zijn er boeken over dit onderwerp. Het kan helpen om je in te lezen voordat jullie met je baby naar huis gaan. In het ziekenhuis kan je vaak ook hulp krijgen van verschillende zorgverleners. Zoals een lactatiekundige voor de borstvoeding, een logopedist voor het zuigen en slikken en een fysiotherapeut voor tips over de houding en beweging van je baby. Dit kan jullie ook helpen bij de voorbereiding op de eerste periode samen thuis.