Hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap

De bloeddruk is de kracht waarmee je hart bloed door je slagaders pompt. Zo gaat het bloed naar je organen en je spieren. Die hebben het zuurstof in je bloed nodig om gezond te kunnen werken. Je bloeddruk verandert de hele dag door. Hij is bijvoorbeeld wat hoger als je je inspant en lager als je rustig zit. De bloeddruk heeft een bovendruk en een onderdruk:  

• Bovendruk: de druk wanneer je hart samentrekt en bloed in de slagaders pompt.
• Onderdruk: de druk wanneer je hart ontspant en zich weer vult met bloed. 

De bloeddrukmeter laat de bloeddruk zien in mmHg. Een normale bloeddruk is rond de 120/80 mmHg. Een hoge bloeddruk is boven 140/90 mmHg.  

De verloskundige let goed op je bloeddruk. Als je bloeddruk tijdens de zwangerschap onder de 140/90 mmHg is, kunnen er soms toch al extra controles nodig zijn. Vooral als je bloeddruk duidelijk is gestegen vergeleken met eerdere metingen. De verloskundige kan ook vragen of je lichamelijke klachten hebt, om te bepalen of er extra controles nodig zijn.

Tijdens de zwangerschap verandert je bloeddruk. Rond 20 weken daalt de bloeddruk meestal tijdelijk. Dat komt doordat je bloedvaten wijder worden door het hormoon progesteron. Ook krijg je meer bloed in je lichaam als je zwanger bent. Dat heeft invloed op de druk in je bloedvaten. Later in de zwangerschap stijgt de bloeddruk weer naar de waarde die je aan het begin had.  

Als je na 20 weken een te hoge bloeddruk krijgt, heet dit zwangerschapshypertensie. Je hebt zwangerschapshypertensie als je twee keer een onderdruk boven 90 mmHg en/of een bovendruk boven 140 mmHg hebt. Er moet minimaal vier uur tussen de metingen zitten. De verloskundige let op de onderdruk en de bovendruk. Bij beide kunnen te hoge waardes wijzen op een verhoogd risico op gezondheidsproblemen, zoals pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging). 

Als je een keer een verhoogde bloeddruk hebt en geen andere klachten, is dat meestal geen probleem. Dat kan komen door inspanning, zoals traplopen. Zwangerschapshypertensie komt tijdens de eerste zwangerschap iets vaker voor dan bij volgende zwangerschappen.

Vaak merk je niet dat je bloeddruk te hoog is. Soms kan je deze symptomen merken: 

• hoofdpijn
• sterretjes, vlekken of lichtflitsen zien
• tintelende vingers
• weinig plassen
• misselijkheid en/of overgeven
• pijn of een drukkend gevoel rechtsboven in de buik
• gevoel van een strakke band onder de ribben, uitstralend naar de rug
• vocht vasthouden in gezicht, handen en voeten 

Heb je deze klachten? Bel dan direct je verloskundige. Dit kan wijzen op pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging). Dat kan gevaarlijk zijn voor jou en de baby.

Extra controles

Om zeker te weten of je zwangerschapshypertensie hebt, verwijst de verloskundige je door naar het ziekenhuis. Daar krijg je extra controles, zoals: 

• Meer metingen van je bloeddruk. Zo wordt gekeken of je bloeddruk aldoor te hoog is. 
• Onderzoek van je urine. Bij een te hoge bloeddruk kan je te veel eiwitten in je urine hebben. Dat komt doordat je nieren minder goed werken.  
• Bloedonderzoek. Dit is om de bloedplaatjes en de werking van je lever en nieren te controleren. 
• Echo-onderzoek. Om te kijken of de baby goed groeit en er genoeg bloed door de placenta stroomt. 
• Hartfilmpje (CTG). Zo wordt de conditie van de baby in de gaten gehouden. Hier kan je meer lezen over het CTG.

Het is niet precies bekend waardoor iemand zwangerschapshypertensie krijgt, maar dit kan meespelen: 

• slechte aanleg van de placenta, waardoor de doorbloeding minder wordt.
• erfelijke aanleg (familieleden met een hoge bloeddruk of zwangerschapsvergiftiging).
• een hoge bloeddruk vóór de zwangerschap. 

Sommige zwangeren hebben een verhoogd risico op zwangerschapshypertensie. Dit zijn bijvoorbeeld zwangeren met: 

• diabetes
• nierziekten
• hart- en vaatziekten
• auto-immuunziekten
• meerlingzwangerschap (zwanger van twee of meer baby's)
• leeftijd boven de 35 jaar
• overgewicht

Kan je zwangerschapshypertensie voorkomen?

Het is belangrijk dat je regelmatig naar de verloskundige gaat voor controles, zodat die een hoge bloeddruk vroeg kan ontdekken en behandelen. Je kan een hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap niet voorkomen. Een gezonde leefstijl helpt wel voor een gezonde bloeddruk. Bijvoorbeeld: genoeg rusten, zo weinig mogelijk stress, gezond eten en regelmatig bewegen.

Zwangerschapshypertensie kan schadelijk zijn voor de moeder en de baby. Bij de moeder kan een hoge bloeddruk deze gevolgen hebben: 

• minder goed werkende nieren en lever. 
• stollingsproblemen. Het bloed stolt dan minder goed als je een wond hebt. Dit komt vooral voor bij ernstige vormen van een hoge bloeddruk. De kans op veel bloedverlies bij de bevalling is dan ook groter.  
• in ernstige gevallen: pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging), eclampsie (stuipen) of HELLP-syndroom (ernstige lever- en bloedafwijkingen). 

Dit kan een hoge bloeddruk bij de moeder betekenen voor de baby: 

• minder doorbloeding van de placenta, doordat de bloedvaten vernauwen. De baby krijgt daardoor minder voedingsstoffen en zuurstof. 
• door een tekort aan voedingsstoffen en zuurstof groeit de baby minder goed.

Pre-eclampsie is het medische woord voor zwangerschapsvergiftiging. Dit is een ernstige aandoening, die na de 20e zwangerschapsweek kan ontstaan. De kenmerken zijn: 

• een te hoge bloeddruk;
• te veel eiwitten in je urine;
• mogelijke schade aan je organen. De nieren en de lever werken dan bijvoorbeeld niet meer goed. 

Pre-eclampsie kan erg gevaarlijk zijn voor jou en je baby. Daarom is het belangrijk dat artsen je goed in de gaten houden als je dit hebt. Heb je klachten als hoofdpijn, wazig zien, pijn in je bovenbuik of plotselinge zwelling (vochtophoping), bel dan meteen je verloskundige of arts.

Oorzaak  

De precieze oorzaak is niet bekend, maar pre-eclampsie lijkt te komen door problemen met de placenta. Als die slecht werkt, kunnen er schadelijke stoffen in het bloed van de moeder komen. Dit beschadigt de bloedvaten en verhoogt de bloeddruk. Daardoor kunnen er eiwitten in de urine komen. Zwanger zijn van een meerling (twee of meer baby’s) verhoogt het risico op pre-eclampsie.

Symptomen   

• ernstige hoofdpijn
• sterretjes of lichtflitsen zien
• misselijkheid en braken
• pijn rechtsboven in de buik
• overmatig vocht vasthouden, vooral in het gezicht, de voeten en de handen 

Bij deze klachten is het belangrijk om direct contact op te nemen met je verloskundige of gynaecoloog.

Behandeling 

Als je pre-eclampsie hebt, word je opgenomen in het ziekenhuis. Daar kunnen artsen jou en de baby goed in de gaten houden en medicijnen geven als het nodig is. Gaat het niet goed met jou of de baby, dan kan het nodig zijn om de bevalling in te leiden. Is dit voor 37 weken zwangerschap, dan wordt je baby te vroeg geboren. De geboorte van de baby is de enige echte oplossing om pre-eclampsie te stoppen, omdat de placenta dan ook uit je lichaam gaat.

Pre-eclampsie is het medische woord voor zwangerschapsvergiftiging. Als je ernstige pre-eclampsie hebt, kan je aanvallen van spierkrampen (stuipen) krijgen. Dit heet eclampsie. De krampen duren ongeveer een minuut en kunnen in je hele lichaam voorkomen. Je hebt hier geen controle over. Eclampsie kan voor ernstige gezondheidsproblemen zorgen, zoals een hersenbloeding, slecht werkende nieren of een hartstilstand.

Het HELLP-syndroom is een ernstige vorm van pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging). De kenmerken zijn: 

• afbraak van rode bloedcellen; 
• verstoorde werking van de lever; 
• te weinig bloedplaatjes. 

HELLP komt erg weinig voor: bij ongeveer 5 op de 1000 vrouwen. Hoe HELLP ontstaat is niet precies bekend. HELLP kan ook plotseling ontstaan, zonder dat je pre-eclampsie hebt. Het kan voorkomen tijdens de zwangerschap, maar ook nog tot 72 uur na de bevalling.

Symptomen van HELLP-syndroom

• buikpijn rechtsboven in de buik. Of ook in de rest van de buik en de rug. Dit komt doordat de lever minder goed werkt. 
• gele huid 
• vochtophoping in gezicht, handen en voeten 
• weinig plassen 
• misselijkheid en overgeven 
• lichtgrijze (kleurloze) poep 
• hoofdpijn en problemen met concentreren 
• donkergekleurde urine 
• snel blauwe plekken krijgen of ongewoon bloeden (bijvoorbeeld bloedend tandvlees). Dat komt door te weinig bloedplaatjes. 
• extreme vermoeidheid 
• je ziek voelen

Als je bloeddruk te hoog is, zal de verloskundige je bloeddruk en je urine vaker controleren. Blijft de bloeddruk hoog of zitten er eiwitten in je urine, dan verwijst de verloskundige je naar een gynaecoloog in het ziekenhuis. 

Bij zwangerschapshypertensie neemt de gynaecoloog de zorg over. Je krijgt regelmatig controles om je bloeddruk, de werking van je nieren en de gezondheid van je baby in de gaten te houden. De behandeling kan bestaan uit: 

• Medicijnen om je bloeddruk te verlagen en soms ook andere medicijnen.
• Advies om meer rust te nemen.
• Soms word je opgenomen in het ziekenhuis om jouw gezondheid en die van de baby meer in de gaten te houden.
• Soms is het nodig om de bevalling eerder in te leiden. Dit kan betekenen dat je baby te vroeg wordt geboren.

Eerder bevallen

Als jouw gezondheid en/of die van je baby in gevaar komt, kan het nodig zijn om eerder te bevallen. De bevalling wordt dan ingeleid met medicijnen of de baby wordt geboren met een keizersnede. Het hangt van jouw conditie en die van de baby af wat het veiligst is. Eerder bevallen kan nodig zijn als: 

• je bloeddruk blijft stijgen
• je bloedwaarden slechter worden (minder bloedplaatjes, slechtere werking van de nieren en lever)
• er meer eiwitten in je urine komen
• de baby minder groeit

Meestal wordt de bloeddruk na de bevalling weer normaal. Als dit niet gebeurt, kan het nodig zijn om langer in het ziekenhuis te blijven. 

Hoelang het herstel van je lichaam duurt, is erg verschillend. Het kan een paar dagen duren, maar ook maanden. Dat hangt ervan af hoe ernstig de hoge bloeddruk was (pre-eclampsie, eclampsie of HELLP). 

Het kan ook wat tijd kosten om emotioneel te verwerken wat je hebt meegemaakt. Bijvoorbeeld als je je veel zorgen hebt gemaakt over jouw gezondheid en die van je baby. Of omdat je ineens in het ziekenhuis moest blijven. Dat heeft veel invloed op de zwangerschap en de kraamtijd. Het helpt om te praten over wat je hebt meegemaakt. Met je partner, familie en vrienden, maar je kan ook met je verloskundige praten. Via de HELLP Stichting kan je in contact komen met andere moeders die pre-eclampsie en/of HELLP hebben gehad.  Het kan fijn zijn om steun te krijgen van iemand die weet hoe het is. 

Controle van de bloeddruk

Je bloeddruk wordt opnieuw gemeten bij de nacontrole, zes weken na de bevalling. Na HELLP worden soms ook je bloedplaatjes en de werking van je lever gecontroleerd. Is je bloeddruk weer normaal, dan is verdere controle niet nodig. Blijft de bloeddruk hoog, dan krijg je na zes maanden opnieuw een meting bij de gynaecoloog of internist (arts).  

Als je pre-eclampsie, eclampsie of HELLP hebt gehad, heb je een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Daarom is het advies om elke twee tot vijf jaar je bloeddruk bij de huisarts te laten controleren.

Een volgende zwangerschap

Als je opnieuw zwanger wordt, is er een kans dat je weer een hoge bloeddruk krijgt. Is je bloeddruk aan het begin van de zwangerschap verhoogd, dan verwijst de verloskundige je door naar de gynaecoloog. Die beoordeelt of je medicijnen nodig hebt om je bloeddruk te verlagen.

Als je verloskundige je vanwege een hoge bloeddruk doorverwijst naar het ziekenhuis, krijg je daar verder onderzoek. Blijkt hieruit dat je zwangerschapshypertensie hebt, dan blijf je onder zorg in het ziekenhuis. Tijdens het kraambed kan de verloskundigenpraktijk de begeleiding weer overnemen. Ook kan de verloskundige emotionele ondersteuning bieden, als je daar behoefte aan hebt.