Vocht vasthouden (oedeem)

Tijdens de zwangerschap kan je extra vocht vasthouden. De medische term hiervoor is oedeem. Tachtig procent van de zwangeren krijgt ermee te maken. Het vocht hoopt zich op in de weefsels van het lichaam, waardoor er een zwelling ontstaat. Je benen, enkels en voeten zien er bijvoorbeeld dikker uit. Je kan ook vocht vasthouden in je handen, je hals, je gezicht of rond je ogen.

Als je vocht vasthoudt, zwellen bepaalde lichaamsdelen op. Ze voelen vaak ook zwaar aan. Dit kan vervelend zijn bij het lopen of staan. Door de zwelling gaat de huid strakker staan en kan daardoor gaan schilferen of pijn doen. Vooral vocht in de benen kan een vermoeid gevoel geven. Als het vocht op andere plekken zit, zoals in de hals of de vingers, geeft dit vooral een ‘strak’ gevoel en kan je ze minder makkelijk bewegen. Kleding gaat ook strakker zitten bij de zwelling en kan afdrukken geven op je huid.

Over het algemeen is vocht vasthouden normaal tijdens de zwangerschap en kan het geen kwaad. In zeldzame gevallen is het een teken van gezondheidsproblemen, zoals een te hoge bloeddruk of pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging). Bespreek zwelling daarom altijd met je verloskundige.

Hier kan je meer lezen over een hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap.

Er zijn verschillende oorzaken van vocht vasthouden tijdens de zwangerschap: 

• veranderingen in je hormonen;
• meer bloed in je lichaam;
• groei van de baarmoeder.  

Je hart pompt bloed naar je armen en benen. Vanuit daar wordt het via de bloedvaten weer teruggestuurd naar je hart. Tijdens de zwangerschap neemt je bloedvolume toe. Dat betekent dat er meer bloed door je lichaam stroomt. Ook kunnen de wanden van je bloedvaten slapper zijn door verandering in je hormonen. En er is meer druk op de bloedvaten in je bekken en benen, doordat je baarmoeder groeit. Samen zorgt dit ervoor dat de bloedvaten het bloed niet goed terug pompen. Daardoor kan het vocht vanuit je benen en armen niet terug naar je hart stromen. In plaats daarvan vormt het vocht een zwelling net onder de huid.

Bel meteen de verloskundige als je een plotselinge of ernstige zwelling hebt. Vooral als je ook last hebt van: 

• hoofdpijn;
• moeite met zien, dubbelzien of sterretjes zien;
• pijn in je bovenbuik of misselijkheid. 

Dit kan een teken zijn van pre-eclampsie of HELPP-syndroom. Dit zijn ernstige problemen die tijdens de zwangerschap kunnen ontstaan. Medische zorg is daarbij erg belangrijk. Hier lees je er meer over. 

Bel ook altijd de verloskundige als de zwelling symmetrisch is (aan beide kanten van het lichaam gelijk) en/of als je rode of warme plekken op het gezwollen gebied ziet. Dit kan een teken zijn van een bloedpropje in een bloedvat (trombose). 

Heb je tijdens deze of een vorige zwangerschap last gehad van zwelling en daarnaast een hoge bloeddruk of medische problemen? Bel ook dan de verloskundige. 

Als je last hebt van vocht vasthouden (oedeem), zal de verloskundige de zwelling bekijken en je bloeddruk meten. Daarnaast kan de verloskundige je vragen om urine in te leveren of je bloed te laten prikken voor extra onderzoek. Als de verloskundige denkt dat het oedeem kan wijzen op een gezondheidsprobleem, verwijst deze je door naar het ziekenhuis. Ook kan je verloskundige advies geven over hoe je de zwelling vermindert.  

Meestal gaat vocht vasthouden na de bevalling vanzelf over. Dan wordt je bloeddruk weer normaal en neemt de druk op je onderlijf af. Daardoor kan het overtollige vocht verdwijnen. Blijf je het idee houden dat je vocht vasthoudt, bespreek dit dan met je verloskundige tijdens de kraamvisites en de nacontrole.  
 
Als je tijdens een eerdere zwangerschap last had van zwelling, is de kans groter dat je dit tijdens een volgende zwangerschap krijgt. Ook heb je meer kans om spataderen te krijgen.