Het Nederlandse geboortezorgsysteem

Een verloskundige is een medisch zorgverlener, die tijdens je hele zwangerschap, bevalling en kraamtijd dicht bij je staat. De zorg van de verloskundige is gericht op een zo gezond mogelijke moeder en baby. Een persoonlijke band met cliënten is belangrijk. Dit heeft een positieve invloed op je gezondheid en het is fijn tijdens de bevalling. Ook kan het helpen bij het herkennen en voorkomen van problemen.  

Verloskundigen geven voorlichting over wat je kan doen voor je gezondheid. Ook zijn ze expert in het maken van onderscheid: wat is normaal en wat zou een probleem kunnen zijn? Daarvoor kan een verloskundige bepaalde onderzoeken en medische handelingen doen. Bijvoorbeeld het controleren van je bloeddruk en het luisteren naar het hartje van je baby. Maar de verloskundige is vooral je vertrouwde aanspreekpunt, met wie je tijdens de zwangerschap een band opbouwt.  

De meeste verloskundigen werken in een groepspraktijk. Ze hebben dan weer spreekuur, en dan weer dienst voor bevallingen en spoedeisende zorg. Je ziet daardoor niet altijd dezelfde verloskundige tijdens de afspraken. Dit hoeft voor de vertrouwensband niet uit te maken. Je kan met meerdere verloskundigen tegelijk een persoonlijke band opbouwen. 

Tijdens je bevalling is de verloskundige bij je die dan dienst heeft. Er zijn ook verloskundigen die één op één werken. Dit heet ook wel kleinschalige of caseload verloskunde. Zij combineren spreekuur en dienst. De kans is dan groter dat je de verloskundige die bij je bevalling is goed kent. Maar het kan soms ook gebeuren dat de verloskundige je afspraak afzegt, omdat iemand anders gaat bevallen.

Welke opleiding heeft een verloskundige? 

Alle verloskundigen in Nederland hebben de Verloskunde Academie afgerond. Dit is een vierjarige hbo-opleiding. Hiermee mogen ze aan het werk als zelfstandig zorgprofessional. Ze moeten regelmatig scholingen blijven volgen. Verloskundigen zijn BIG-geregistreerd (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg). Dat betekent dat verloskundige een beschermd beroep is, dat niet iedereen mag uitoefenen.   

Het is goed om in ieder geval vijf keer naar de verloskundige te gaan tijdens de zwangerschap. Dat blijkt uit onderzoek. Dit zijn genoeg controles om problemen op te merken die het vaakst voorkomen tijdens de zwangerschap. Maar de zorg van een verloskundige gaat ook over het opbouwen van een vertrouwensband, voorlichting en de overgang naar het ouderschap. 

Gemiddeld hebben zwangeren tien tot veertien afspraken bij de verloskundige. Minder vaak komen mag ook, als je dat liever wilt. Vertel je verloskundige waar je behoefte aan hebt. 

Verloskundigen bieden zorg aan gezonde zwangeren en baby's. Ze begeleiden je tijdens de zwangerschap, de bevalling, bij de borstvoeding en in de kraamperiode. Bij sommige verloskundigen kan je ook terecht voor echo’s of anticonceptie. Verloskundigen werken samen met andere zorgverleners om elke zwangere de beste zorg te bieden. Vrijwel iedere (aanstaande) ouder heeft voor, tijdens of na de zwangerschap contact met een verloskundige.  

Rol verloskundige bij een kinderwens 

Bij de meeste verloskundigen kan je al een afspraak maken als je een kinderwens hebt. Dus nog voordat je zwanger bent. De verloskundige geeft informatie over vruchtbaarheid en wat belangrijk is voor een gezonde zwangerschap. Dit heet preconceptiezorg. Het kan je helpen bij de voorbereiding op een zwangerschap. Ook kan je zo alvast een verloskundige leren kennen.   

Rol verloskundige tijdens de zwangerschap 

De verloskundige neemt de tijd om een band met je op te bouwen tijdens de zwangerschap. Ze kan je op allerlei manieren ondersteunen. Zo krijg je informatie over alles wat je zelf kan doen voor een gezonde zwangerschap. Ook hoor je wat je kan verwachten tijdens de zwangerschap, bevalling en kraamtijd. De verloskundige houdt bij hoe het gaat met jou en je baby. Daarom stelt deze je vragen en krijg je controles, bijvoorbeeld van je bloeddruk en de groei van de baby. Ook kan je meerdere bloedonderzoeken laten doen.  

Een verloskundige is de expert in het inschatten of je zwangerschap gezond verloopt. Als er extra onderzoek of behandeling nodig is, kan de verloskundige je doorverwijzen naar het ziekenhuis, een echocentrum of een laboratorium.     

Rol verloskundige tijdens de bevalling 

Als je zwangerschap goed is gegaan, beval je over het algemeen met een verloskundige die je al kent uit je verloskundigenpraktijk. Deze begeleidt je thuis, in een geboortecentrum of in het ziekenhuis. Je mag in Nederland kiezen waar je wilt bevallen.   

Bij de bevalling is de zorg van de verloskundige gericht op een zo goed mogelijke ervaring voor jou. Ze helpt je bij het ontspannen en het vertrouwen op je eigen lichaam. Dit helpt voor de aanmaak van hormonen die de bevalling regelen. Ook let de verloskundige op de gezondheid van jou en je baby. Onder meer door naar het hartje van de baby te luisteren of de ontsluiting te meten. Bespreek met de verloskundige welke zorg voor jou fijn is. Wil je bijvoorbeeld dat deze wat meer op de achtergrond blijft, dan kan dat. Wil je liever veel ondersteuning, dan kan dat ook.   

Ontstaat er tijdens de bevalling een probleem, dan is de verloskundige goed getraind. Ook als er spoed is, kan deze heel goed de juiste zorg geven. Soms zal ze het advies geven om de zorg over te dragen aan een gynaecoloog. De gynaecoloog is dan niet altijd bij de bevalling. Meestal neemt een verloskundige van het ziekenhuis de begeleiding over. Je eigen verloskundige kan vaak ook bij je blijven. Ze gaat bijvoorbeeld met je mee naar het ziekenhuis als de bevalling thuis was begonnen.  

Rol verloskundige na de bevalling 

Het eerste uur na de geboorte (het gouden uur) zal je verloskundige je aanmoedigen om je baby huid-op-huid bij je te houden. Dit helpt de baby om de tepel te vinden voor de eerste borstvoeding. Als dit niet goed lukt, kan de verloskundige of de kraamverzorgende hierbij helpen. De verloskundige helpt ook bij de geboorte van de placenta. Daarna onderzoekt deze of er schade is aan je schaamlippen, vagina of perineum (de huid tussen je vagina en je anus). Als het nodig is, zal ze de wond hechten. 

De verloskundige blijft de eerste uren bij jou en je baby. Voor vertrek krijg je informatie over jouw herstel en het voeden en verzorgen van je baby. Ook hoor je wanneer je moet bellen bij mogelijke problemen. In de kraamtijd komt de verloskundige nog een paar keer bij je thuis. Jullie bespreken dan, samen met de kraamverzorgende, hoe het met jou en de baby gaat. Soms zal de verloskundige nog een aantal onderzoeken doen. Heb je vragen, dan kan je die stellen. Zes weken na de bevalling sluiten jullie de kraamtijd af met een nacontrole op de praktijk. 

Een verloskundige in de wijk heet ook wel een eerstelijns verloskundige. Deze werkt in een verloskundigenpraktijk bij jou in de buurt en begeleidt vooral gezonde zwangerschappen. De meeste zwangeren gaan (eerst) naar een eerstelijns verloskundige. Over het algemeen neemt die ruim de tijd om vragen te beantwoorden, informatie te geven en een band met je op te bouwen. Soms blijft de eerstelijns verloskundige ook betrokken als er extra zorg in het ziekenhuis nodig is. Dit heet ‘shared care’ (gedeelde zorg).  

Een tweedelijns verloskundige werkt in het ziekenhuis samen met een gynaecoloog. Dit heet ook wel een klinisch verloskundige. Alle verloskundigen hebben dezelfde verloskunde-opleiding gevolgd. Een klinisch verloskundige is daarna extra getraind. Deze kan je daardoor ook begeleiden als er een verhoogde kans op problemen is. Bijvoorbeeld als je diabetes of een hoge bloeddruk hebt, of als de baby niet goed lijkt te groeien. De klinisch verloskundige geeft ziekenhuiszorg en ondersteunt je bij een zo gezond mogelijke zwangerschap en bevalling. Net als de eerstelijns verloskundige heeft deze aandacht voor het opbouwen van een vertrouwensband en het geven van voorlichting. 

Bij sommige verloskundigenpraktijken kan je meedoen met Centering Zwangerschap. Dat is begeleiding in een groep van acht tot twaalf zwangeren. Je komt negen keer samen tijdens de zwangerschap. Dan krijg je je controle en je bespreekt in de groep allerlei belangrijke onderwerpen. Je leert zo andere moeders kennen en je hoort elkaars ervaringen.   

Onderzoek laat zien dat Centering Zwangerschap zorgt voor betere uitkomsten voor de gezondheid van moeder en kind. Bijvoorbeeld minder problemen met de bloeddruk, vaker stoppen met roken/alcohol en vaker en langer borstvoeding geven. Zwangeren voelen zich zelfverzekerder en beter geïnformeerd. Het nadeel kan zijn dat je niet alle verloskundigen binnen de praktijk goed kent, omdat ze niet allemaal Centering Zwangerschap begeleiden.  

Bij een praktijk met maximaal twee verloskundigen blijken de uitkomsten voor de gezondheid even goed als bij Centering Zwangerschap. Een persoonlijke band, waarbij je je begrepen en gesteund voelt, lijkt een grote rol te spelen in het voorkomen van problemen in de zwangerschap. Dat kan een band zijn met andere zwangeren, met je verloskundige of met allebei. 

Ben je op zoek naar een verloskundige? In veel woonplaatsen kan je uit meer praktijken kiezen. Hier kan je op letten bij je keuze:  

• Hoe ver weg is de praktijk? Aan het eind van de zwangerschap ga je er vaak elke week naartoe. Ook werken veel verloskundigen met een postcodegebied, zodat ze op tijd bij je kunnen zijn als je met spoed hulp nodig hebt.
• Hoe groot is de praktijk? Hoeveel verloskundigen werken er en wil je die allemaal leren kennen? Hoe belangrijk vind je het dat je de verloskundige die bij je bevalling is (goed) kent?
• Hoe druk is de praktijk? Hoeveel bevallingen begeleidt de praktijk per maand? Bij drukke praktijken is de kans groter dat een verloskundige meerdere bevallingen tegelijk moet begeleiden. Uit onderzoek blijkt dat dit de kans op onnodige verwijzingen naar het ziekenhuis vergroot.
• Spreekt de praktijk je aan? Een goede klik met je verloskundige(n) is erg belangrijk. Dit heeft invloed op jouw gezondheid en daarmee die van je baby. De meeste verloskundigen besteden daarom veel aandacht aan dit onderdeel van hun werk. Daardoor is de kans dat het écht niet klikt gelukkig klein.  

Op de website van een verloskundigenpraktijk vind je vaak informatie over hun manier van werken. Ook kan je bellen als je nog vragen hebt. Twijfel je tussen twee of meer praktijken? Soms kan je een afspraak maken voor een kennismaking. Geef dan wel van tevoren aan dat je nog niet weet welke praktijk je wilt kiezen.