Voorbereiden op het ouderschap

Je kan je op verschillende manieren voorbereiden op het ouderschap. Vind je het fijn om te lezen? Praat je graag met anderen? Of luister je liever naar een deskundige? Het aanbod is ruim en over elke visie op het ouderschap is informatie te vinden, bijvoorbeeld via:  

• Cursussen. Zoals over de zwangerschap, voorbereiding op de bevalling of de borstvoeding. Je kan kijken of je hiervoor terecht kan bij je verloskundigenpraktijk. Ook de gemeente en het consultatiebureau organiseren vaak informatie-avonden of webinars. Sommige verloskundigenpraktijken bieden Centering Zwangerschap aan. Dit is geen cursus, maar een uitgebreide vorm van verloskundige zorg. Daarbij doe je samen met andere zwangeren kennis op over de zwangerschap, bevalling en het ouderschap. Meer informatie vind je hier.  
• Boeken. Er zijn ontzettend veel boeken over zwanger zijn, bevallen en de eerste tijd met je baby. Elk boek heeft een eigen insteek, dus kijk wat bij je past. Sommige boeken benaderen het ouderschap vanuit een bepaalde methode, mening, levenswijze of religie. Vaak lenen verloskundigenpraktijken boeken uit en je kan ook bij de bibliotheek kijken.  
• Podcasts. Gesprekken met experts of tussen ouders, er is veel variatie. Je kan je verloskundige vragen om tips voor een podcast over een bepaald onderwerp.   
• Ervaringen van andere ouders. Zij kunnen je vertellen wat zij meemaken in het ouderschap en hoe ze daarmee omgaan. Ook als je niets aan hun tips hebt, kan het fijn zijn om te horen hoe anderen deze fase beleven. En om te weten dat veel ouders tegen dezelfde dingen aanlopen als jij. In sommige woonplaatsen kan je naar bijeenkomsten voor ouders, bijvoorbeeld in de bibliotheek of in een café. Je kan je verloskundige vragen of er in jouw buurt ook zoiets wordt georganiseerd.  

Er zijn ontzettend veel spullen voor baby’s te koop. Dat maakt het soms moeilijk om te bedenken wat je écht nodig hebt, en wat handige of leuke extra's zijn. De lijst hieronder geeft je een beeld van de basisbenodigdheden voor de eerste weken na de geboorte. Hiermee kan je voor jezelf en je baby zorgen. Je kan deze spullen nieuw kopen, maar veel is ook tweedehands te vinden. Vaak is dit van goede kwaliteit en maar kort gebruikt. Twijfel je over de extra’s die je kan kopen? Vraag jonge ouders in je omgeving wat zij onmisbaar vonden en wat ze uiteindelijk niet hebben gebruikt.    

Babykleding (maat 50-56 tot maximaal 62):  

• 6x romper lange mouwen  
• 6x romper korte mouwen 
• 6x broekje  
• 6x truitje of T-shirt met lange mouwen 
• 6x sokken 
• 3x muts 
• 1x jasje 

Verzorging:

• wegwerpluiers maat 1. Ook als je wasbare luiers gaat gebruiken, is het handig om een pak wegwerpluiers te hebben voor de eerste poep van de baby (meconium). 
• billendoekjes 
• 10x hydrofiele doek 60x60 cm  
• 2x hydrofiele doek 100x100 cm 
• 4x hydrofiele washand 
• spuugdoekjes 
• 2x thermometer (één voor de baby en één voor jou) 
• 2x aluminium kruik met zak 
• babybad met standaard of een Tummy Tub 
• zalf voor babybillen 
• nagelvijl geschikt voor baby's 

Borstvoeding: 

• zoogkompressen (wegwerp of wasbaar) 
• tepelzalf 
• vitamine K en D 

Een kolfapparaat hoef je niet van tevoren te kopen. In de kraamtijd weet je vaak beter welk soort kolf bij jou en jouw situatie past. 

Kunstvoeding: 

• melkpoeder (nummer 1 standaard) 
• 2-4x fles geschikt voor baby's van 0-3 maanden 
• vitamine D 

Slapen en verschonen: 

• wieg, ledikant of co-sleeper 
• matras 
• 2x molton 
• 3x hoeslaken 
• 3x laken 
• 2x deken (Let op: geen dekbed of fleecedeken!) 
• commode 
• aankleedkussen 
• 4x aankleedkussenhoes 
• luieremmer  

Overig: 

• klossen om je bed te verhogen tot ten minste 80 cm. Je kan deze huren bij de thuiszorgwinkel. 
• kraampakket. Vaak krijg je dit van je zorgverzekering. Als dit niet zo is, koop je zelf: 
• 1 pak celstofmatjes 
• 2 pakken kraamverband 
• Handzeep 
• Klein flesje alcohol 70% 
• voor een thuisbevalling:  
• 2x emmer met vuilniszak (één voor afval, één voor vuile was) 
• 1 stuk plastic of zeil om je bed mee af te dekken 

Voordat de baby komt, moet of kan je een aantal dingen regelen. Vaak is het belangrijk om dit al vroeg in de zwangerschap te doen. Om deze zaken gaat het: 

• Kraamzorg. Je kan je het beste aan het begin van de zwangerschap al aanmelden voor kraamzorg. Via internet vind je kraamzorgbureaus bij jou in de buurt. Aanmelden kan meestal via de website. Je kan je verloskundige ook vragen om tips. Die werkt vaak fijn samen met verschillende kraamzorgbureaus of zelfstandige kraamverzorgenden.  
   
• Kinderopvang. De wachtlijsten voor kinderopvang zijn vaak lang, vooral in grote steden. Dit kan soms oplopen tot een jaar. Daarom is het goed om hier al aan het begin van de zwangerschap over na te denken. Hoeveel dagen kinderopvang heb je nodig? Op welke dagen is dat? Je kan een rondleiding aanvragen bij één of meer kinderopvanglocaties bij jou in de buurt en je inschrijven op de plek(ken) waar je je baby heen wilt brengen.  
   
• Erkenning. Ben je niet getrouwd en heb je geen geregistreerd partnerschap? Maar wil je wel graag dat je partner officieel staat geregistreerd als ouder van de baby? Dan is het belangrijk om erkenning te regelen bij het gemeentehuis. Het advies is om dit te doen vóór 24 weken zwangerschap. Dan is alles goed geregeld bij de geboorteaangifte van jullie baby, ook als deze te vroeg wordt geboren. Door jullie kind te erkennen, wordt je partner juridisch gezien zijn of haar ouder. Jullie krijgen dan ook samen het ouderlijk gezag. Wat dit precies betekent, kan je lezen op de website van de Nederlandse overheid.   
   
• Zwangerschapsverlof. Voor en na de bevalling krijg je verlof, in totaal minimaal zestien weken. Als je een werkgever hebt, moet je uiterlijk zeven weken voor de uitgerekende datum zwangerschapsverlof aanvragen. Krijg je een uitkering, dan vraag je het verlof aan bij het UWV. Daar kan je in veel gevallen ook een ZEZ-uitkering aanvragen als je zzp’er bent. Je kan dan betaald zwangerschapsverlof opnemen. Meer over zwangerschapsverlof lees je op de website van de overheid. 
   
• Geboorteverlof en ouderschapsverlof. Als je partner en jij in loondienst werken, heeft je partner recht op geboorteverlof en jullie beiden op ouderschapsverlof. Het verschilt per werkgever hoeveel weken worden doorbetaald en hoeveel procent van het salaris. Het is goed om dit al in de zwangerschap met je partner en werkgever(s) te bespreken. Zo kunnen jullie samen een plan maken voor jullie verlof en de opvang in de eerste maanden na de bevalling. De werkgever is daar dan ook alvast van op de hoogte.  
   
• Geldzaken. Denk ook vast na over hoe je het financieel wilt regelen als de baby er is. Gaat je partner of jij bijvoorbeeld minder werken? Of ben je alleen en ga je minder werken? Hoe lang krijg je betaald ouderschapsverlof? Is je partner zzp’er en willen jullie sparen zodat die na de bevalling vrij kan nemen? Welke vaste lasten heb je nu en wat verandert er als je kinderopvang nodig hebt? Heb je recht op kinderopvangtoeslag? Meer informatie over geld en ouderschap vind je op de website van het NIBUD. De gemeente heeft soms ook extra regelingen voor ouders. Daarvoor kan je kijken op de website van jouw gemeente. 
   
• Kraampakket. Vanaf drie maanden voor de uitgerekende datum kan je bij je zorgverzekeraar een kraampakket aanvragen. Dit pakket wordt meestal vergoed. Er zitten spullen in die jij en je baby nodig hebben in de kraamtijd, zoals kraamverbanden, celstofmatjes, handzeep en een matrasbeschermer. Als je geen kraampakket (vergoed) krijgt, kan je deze spullen ook los bij de drogist kopen. In de checklist kan je zien wat je in elk geval nodig hebt.   

Het is handig om ook alvast te weten wat je moet regelen als je baby is geboren, en hoe snel je dat moet doen. Om deze zaken gaat het:  

• Geboorteaangifte. Binnen drie dagen na de bevalling moet je de geboorte van je baby aangeven op het gemeentehuis. De geboortedag zelf en weekend- en feestdagen tellen niet mee. Je doet aangifte in de gemeente waar je baby is geboren. Je partner kan de aangifte doen als jullie getrouwd zijn, geregistreerd partnerschap hebben of erkenning hebben geregeld. Als dit niet zo is, kan jij zelf aangifte doen óf iemand die bij de geboorte aanwezig was. Ook als je niet als inwoner van Nederland geregistreerd staat, ben je verplicht om je in Nederland geboren baby aan te geven. Na de geboorteaangifte krijgt je baby een Burgerservicenummer (BSN). Je moet de volledige naam en achternaam van je baby aangeven. Het is dus belangrijk om snel na de geboorte te weten hoe je baby gaat heten en hoe je de naam of namen wilt schrijven. 
   
• Aanmelden zorgverzekeraar. Zodra je baby een BSN heeft, kan je hem of haar aanmelden bij je zorgverzekeraar. Het is verplicht om dit binnen vier maanden na de geboorte te doen. Een kind wordt meeverzekerd op de polis van één van beide ouders en krijgt tot achttien jaar gratis een basisverzekering.  
   
• Aanmelden huisarts. Je huisarts krijgt een brief over de geboorte van je baby van de zorgverlener die tijdens de bevalling verantwoordelijk was. Daarnaast is het goed om je kind zelf in te schrijven bij de huisarts. Soms heb je al snel na de geboorte iets van de huisarts nodig. Dan is het handig als de inschrijving al is geregeld.  
   
• Aanvragen kinderopvangtoeslag. Het hangt af van je (gezamenlijke) inkomen of je recht hebt op kinderopvangtoeslag en hoeveel je krijgt. Kinderopvangtoeslag vraag je aan via de belastingdienst (Mijn toeslagen). Je moet kinderopvangtoeslag aanvragen binnen drie maanden nadat je kind voor het eerst naar de opvang gaat.  
   
• Kinderbijslag. Twee tot vier weken na de geboorteaangifte krijg je een brief van de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Daarin staat dat je kinderbijslag kan aanvragen op de website van de SVB (met je DigiD). De kinderbijslag gaat in ná het kwartaal waarin je baby is geboren. Na afloop van dat eerstvolgende kwartaal krijg je het bedrag overgemaakt. De kinderbijslag stopt automatisch als je kind achttien jaar wordt.  

Een kind krijgen brengt allerlei uitdagingen met zich mee. Na de geboorte van je baby ben je niet meer alleen verantwoordelijk voor jezelf, maar ook voor dit nieuwe, kwetsbare mensje. Tijdens de zwangerschap bereiden je hersenen zich voor op deze taak. Je wordt bijvoorbeeld extra alert en zorgzaam. Toch vinden veel ouders de zorg voor hun baby eerst spannend. Onzekerheid hoort daarbij. De tips hieronder kunnen helpen bij de voorbereiding op het ouderschap in de eerste weken en maanden.  

• Rolverdeling. Hier kunnen jullie het tijdens de zwangerschap al over hebben. Welke extra taken komen erbij als de baby er is? Hoe gaan jullie die verdelen? Waar heb je hulp bij nodig? Het kan interessant zijn om na te denken over hoe de rolverdeling vroeger bij jou thuis was. Wil jij het ook zo doen? Of zie je het juist helemaal anders voor je? Hoe is dat voor je partner?  
   
• Hulp vragen en accepteren. Hulp van de omgeving is vaak erg welkom als je (net) een kind hebt. Wie kan je straks vragen om bij te springen met oppassen, koken of de was opvouwen? Misschien vind je het lastig om hulp te vragen of te accepteren. Maar familie en vrienden vinden het vaak fijn om iets voor een kersvers gezin te doen. Vraag of de kraamvisite een maaltijd of boodschap voor je wil meenemen. Je doet dit niet alleen voor jezelf, maar ook voor je baby.   
   
• Omgaan met emoties. Bij nieuwe ouders gaan de emoties vaak meer op en neer dan anders. Door hormonen, slaapgebrek of het wennen aan grote veranderingen. Hoe kunnen jullie omgaan met de pieken en dalen? Wat helpt als het even zwaar is? Troosten of met rust gelaten worden? Meedenken of alleen een luisterend oor? Onenigheid ligt ook sneller op de loer in een intensieve tijd. Het kan helpen om een codewoord af te spreken, waarmee je een discussie kan stoppen voordat het een ruzie wordt. Later, als jullie gekalmeerd zijn, kan je erop terugkomen. Als het dan nog nodig is, want veel ruzies gaan over onbelangrijke dingen.  
   
• Adviezen en meningen. Al tijdens de zwangerschap kunnen de ongevraagde tips en oordelen je om de oren vliegen. Soms wordt het daardoor lastiger om te weten waar je goed aan doet. De meeste adviezen van mensen om je heen zijn niet wetenschappelijk onderbouwd en soms ook erg verouderd. Betrouwbaar advies kan je vragen bij een professional, zoals je verloskundige, het consultatiebureau of de huisarts. Daarnaast mag je leren vertrouwen op je eigen gevoel. Jouw lichaam is volledig afgestemd op je baby. Je voelt daarom diep van binnen vaak goed aan wat het beste bij jouw situatie past.  
   
• Slaapgebrek. Je baby heeft de hele zwangerschap in jouw buik gezeten, je warmte gevoeld en je hartslag gehoord. Daarom heeft je baby ook na de geboorte behoefte aan nabijheid. Overdag én ‘s nachts. Dat gaat vaak ten koste van je slaap. Bijvoorbeeld wanneer je baby veel aan de borst wil drinken. Of alleen rustig is in de armen van jou of je partner. Weet dat dit normaal is. Door je huilende of onrustige baby bij je te nemen, laat je merken dat je er bent en wilt helpen. Deze veiligheid is belangrijk voor de hechting en ontwikkeling van je baby. Ben je door slaapgebrek zo moe dat je niet meer op de behoeften van je baby kan reageren? Kijk dan of je partner of iemand in je omgeving het een dag of nacht kan overnemen, zodat je kan uitrusten en opladen.  
   
• Fouten maken mag. Het is normaal als je je onzeker voelt over het ouderschap. Baby’s ontwikkelen zich razendsnel en in verschillende fases. Telkens als je denkt dat je het doorhebt, verandert er weer wat. Je bent steeds aan het leren en je wilt het heel graag goed doen. Onthoud dat fouten maken mag. Het ouderschap gaat met vallen en opstaan. Bij iedereen. Het kan enorm helpen om daar met andere nieuwe ouders over te praten en te zien hoe anderen het doen. Ken je geen andere ouders? Er zijn allerlei plekken waar je ze kan ontmoeten. Zoals een voorleesochtend in de bibliotheek, een borstvoedingscafé, een sportclub voor moeders, babyzwemmen of een online community.

Vragen over je baby en de opvoeding van je kind kan je op verschillende plekken stellen. Als je net bent bevallen, is je verloskundige je aanspreekpunt. Na zes weken draagt zij de zorg over aan het consultatiebureau. Je hebt dan al kennisgemaakt met het consultatiebureau. Daar sta je automatisch ingeschreven na de aangifte van de geboorte bij de gemeente. Tijdens je bezoeken aan het consultatiebureau kan je vragen stellen over (borst)voeding, slapen, vaccinaties, de behoeften van je baby en de opvoeding. De jeugdarts van het consultatiebureau kan je ook doorverwijzen naar een specialist, als daar een reden voor is. Daarnaast blijft je huisarts altijd een aanspreekpunt, voor vragen met spoed en zonder spoed.