Bloedarmoede

Last van duizeligheid, vermoeidheid, hoofdpijn of ben je snel kortademig? Dan kun je last hebben van bloedarmoede. Dat betekent dat er te weinig rode bloedcellen in je bloed zitten of dat de rode bloedcellen niet goed werken. Overigens is meestal je zwangerschap zelf de reden van deze klachten en zijn ze dus onschuldig.

Wat is bloedarmoede?

In de rode bloedcellen zit hemoglobine (Hb). Hb is nodig om zuurstof via het bloed naar de cellen in het lichaam te vervoeren. Het Hb-gehalte is de verhouding tussen de hoeveelheid Hb en de rest van het bloed. Tijdens de zwangerschap is het Hb-gehalte altijd wat lager dan buiten de zwangerschap. Dat komt omdat je in je zwangerschap meer bloed in je lichaam hebt, met verhoudingsgewijs meer vocht (plasma) dan rode bloedcellen.

Oorzaken

Je kunt bloedarmoede hebben door:

• je zwangerschap
• een tekort aan ijzer
• een vitaminetekort, vooral foliumzuur of vitamine B12
• een bloedziekte, zoals sikkelcelanemie of thalassemie
• een combinatie van deze oorzaken

Symptomen

gevoel van flauwvallen

kortademigheid

hartkloppingen

weinig eetlust

vermoeidheid

transpireren

duizeligheid

oorsuizen

bleekheid

hoofdpijn

een versnelde hartslag (bij ernstige bloedarmoede).

Let op: Deze klachten komen in de zwangerschap vaak voor zonder bloedarmoede. Bovendien geeft bloedarmoede meestal pas klachten als het Hb-gehalte erg laag is.

Begeleiding van je verloskundige

Tijdens de eerste controle bij de verloskundige wordt het HB-gehalte bepaald. Vaak wordt ook het MCV berekend, dit laat het gemiddelde volume van je rode bloedcellen zien. Heb je een normaal Hb-gehalte, dan heb je geen bloedarmoede.

• Is je Hb-gehalte verlaagd dan kijkt de verloskundige verder naar het MCV. Is het MCV verlaagd (kleine bloedcellen) dan is de kans groot dat je een ijzertekort hebt. Als het MCV erg verlaagd is en jij of je ouders niet van West-Europese afkomst bent, bestaat ook de kans dat je een bloedziekte hebt. Je wordt in dat geval verwezen naar de huisarts om dit verder te onderzoeken.
• Is het MCV verhoogd (grote bloedcellen), dan is de kans groot dat je een vitaminetekort hebt. Ook in dat geval verwijst de verloskundige je naar de huisarts om dit verder te onderzoeken.
• Rond de 30e week is het Hb-gehalte het laagst. Daarom kijkt je verloskundige rond die zwangerschapsweek je Hb-gehalte nog eens na. Dit gebeurt vaak via een vingerprik.
• Ook na de bevalling kan er bloedarmoede optreden. Een paar maanden na de bevalling is het Hb-gehalte meestal weer normaal.

In het uitklapbare schema hieronder zie je wat je Hb-gehalte minimaal moet zijn.

Risico op bloedarmoede

Sommige vrouwen hebben een groter risico op bloedarmoede tijdens de zwangerschap. In dat geval bepaalt je verloskundige ook rond 20 weken je Hb-gehalte.

Je hebt een grotere kans op bloedarmoede als je

• tiener bent
• binnen een jaar na de geboorte van je vorige kind zwanger bent
• als je vegetariër bent of juist weinig groenten eet
• als jij of je ouders niet uit West-Europa komt
• als je zwanger bent van een meerling
• als je een bloedziekte als sikkelcelanemie of thalassemie hebt

Ook heb je een grotere kans op bloedarmoede als je veel bloed verliest tijdens of na je bevalling. In dat geval zal de verloskundige in het kraambed of in de weken erna een Hb-gehalte bij je bepalen.

Voorkomen

Bloedarmoede is niet altijd te voorkomen. Als je gezond en gevarieerd eet, krijg je in principe voldoende bouwstoffen binnen om rode bloedcellen (en hemoglobine) aan te maken. Als je veel vitamine C bij je maaltijden eet of drinkt, neemt je lichaam de ijzer uit de voeding sneller op. Melkproducten, koffie en thee bij de maaltijd remmen de opname van ijzer juist.

Medicijngebruik bij bloedarmoede

De behandeling van bloedarmoede hangt af van de oorzaak. Bij een ijzertekort kan je verloskundige ijzertabletten (ferrofumaraat) voorschrijven. Als je veel bijwerkingen hebt van ferrofumaraat kan ijzerbisglycinaat een goed alternatief zijn. In alle andere gevallen zal je huisarts een behandeling met je afspreken.

Voeding

Heb je een laag Hb-gehalte, eet dan vooral ijzerrijke producten. Veel van deze producten bevatten ook foliumzuur en vitamine B12. Voorbeelden van ijzerrijke voeding:

• graanproducten, zoals volkorenbrood, volkorenpasta, muesli en zilvervliesrijst
• eieren
• aardappelen en peulvruchten (bruine en witte bonen, linzen en sojabonen)
• groenten zoals spinazie, andijvie, broccoli, courgette, doperwten, tomatenpuree
• appelstroop, gedroogd fruit (abrikozen en vijgen) en noten
• vis en vlees. Op de website van het Voedingscentrum vind je welke vis- en vleessoorten je het beste kunt eten tijdens de zwangerschap.